AWTI e-mail alert 23 maart 2023

Seminar Kennisveiligheid 14 april

Op 14 april organiseert de AWTI het seminar ‘Kennis in conflict - Naar een beter begrip van kennisveiligheid’, in navolging van het in december verschenen advies over kennisveiligheid. Tijdens het seminar zal het advies worden toegelicht en zullen we verdieping aanbrengen rondom het begrip kennisveiligheid, vanuit een internationaal perspectief. De bijeenkomst is bedoeld voor geïnteresseerden in kennisveiligheid en in het bijzonder voor beleidsambtenaren, beleidsadviseurs kennisinstellingen en experts.
Sprekers zijn onder andere Chokri Mousaoui raadslid AWTI en voorzitter van de projectgroep die het advies voorbereidde, Carthage Smith (OESO), auteur van het rapport ‘Integrity and security in the global research ecosystem’ en Jonas Lammertink (voormalig LeidenAsiaCentre), auteur van het rapport ‘How National Governments and Research Institutions Safeguard Knowledge Development in Science and Technology’.
Aanmelden seminar
Advies: Kennis in conflict - veiligheid en vrijheid in balans

Hoofdkantoor NAVO Innovatiefonds naar Nederland

Het hoofdkantoor van het NATO Innovation Fund (NIF) wordt gevestigd in Nederland. Het fonds gaat met een looptijd van vijftien jaar minimaal één miljard euro investeren in de ontwikkeling van opkomende en ontwrichtende technologieën voor zowel civiel als militair gebruik. In een persbericht van de Rijksoverheid valt te lezen dat Nederland zich binnen de NAVO heeft hardgemaakt voor de vestiging van het hoofdkantoor. Het kabinet reageert enthousiast op de toekenning. “Het NATO Innovation Fund zet Nederland nog steviger op de kaart bij investeringsfondsen voor innovatieve bedrijven. Dit helpt start-ups zich in Nederland verder te ontwikkelen. Daarmee versterken we waar we als land goed in zijn, namelijk werken aan oplossingen voor de toekomst”, aldus minister Adriaansens.
Persbericht Rijksoverheid
Persbericht NAVO
 

IPPC-rapport: snelle actie noodzakelijk om klimaatverandering te beperken

De mogelijkheden om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden raken snel uit zicht, waarschuwt het VN Klimaatpanel IPCC in het zesde syntheserapport. Volgens het rapport zijn ingrijpende, snelle en aanhoudende reducties van broeikasgasemissies in alle sectoren vereist om de opwarming te beperken. "Het mainstreamen van effectieve en rechtvaardige klimaatactie zal niet alleen verliezen en schade voor de natuur en mensen verminderen, het zal ook bredere voordelen opleveren. Dit syntheserapport onderstreept de urgentie van meer ambitieuze actie en laat zien dat we, als we nu handelen, nog steeds een leefbare, duurzame toekomst voor iedereen kunnen veiligstellen”, aldus IPCC-voorzitter Hoesung Lee. Eurocommissaris Timmermans, verantwoordelijk voor de uitvoering van de Europese Green Deal, heeft op twitter opgeroepen dat het rapport de basis moet vormen voor meer ambitie op de aankomende conferentie van de Verenigde Naties over klimaatverandering (COP28) in Dubai.
Persbericht IPCC
IPCC publicatie
Persbericht Europese Commissie
Artikel EURACTIV
Tweet Frans Timmermans
 

OESO waarschuwt voor schisma’s in internationale onderzoekssamenwerkingen

Internationale samenwerking is van cruciaal belang bij de aanpak van grote maatschappelijke uitdagingen, maar wordt op de proef gesteld door toenemende geopolitieke spanningen en strategische concurrentie in belangrijke opkomende technologieën. Dat stelt de OESO in de Science, Technology and Innovation Outlook 2023. "Toenemende beleidsinspanningen om technologieafhankelijkheid te verminderen, kunnen geïntegreerde wereldwijde waardeketens en de diepe en uitgebreide internationale wetenschappelijke verbanden die de afgelopen 30 jaar zijn opgebouwd, verstoren", aldus het rapport. De OESO waarschuwt dat deze ontwikkelingen kunnen leiden tot een ontkoppeling van WTI-activiteiten in een tijd waarin mondiale uitdagingen vragen om mondiale oplossingen en internationale samenwerking.
Publicatie OESO
Publicatie OESO
Artikel Science Business

Van Huffelen werkt aan verbod ‘spionagegevoelige’ apps op werktelefoons van rijksambtenaren

Het kabinet heeft per direct besloten om het gebruik van spionagegevoelige apps op de mobiele werkapparatuur van ambtenaren van de Rijksoverheid te ontraden. Het besluit volgt het advies van de AIVD, waarin wordt gesteld dat er een verhoogd spionagerisico is bij applicaties die in beheer zijn in landen met een offensief cyberprogramma, gericht tegen Nederland en Nederlandse belangen. Kamerleden van de coalitiepartijen pleitten in februari specifiek voor een verbod op TikTok. “Recente Kamervragen en  internationale ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat we zijn gekomen tot een zorgvuldige afweging die verder gaat dan het ontraden van één applicatie. We kiezen voor een structurele oplossing die ambtenaren van de Rijksoverheid kunnen vertrouwen bij hun werk in een digitale wereld”, aldus Van Huffelen. Van Huffelen wil op korte termijn toewerken naar een situatie waarbij werktelefoons voor rijksambtenaren worden ingericht als ‘managed apparaten’, waarbij alleen vooraf toegestane apps, software en/of functionaliteiten kunnen worden geïnstalleerd en gebruikt. 
Persbericht Rijksoverheid
 

Kabinet wil meer aandacht voor innovatieve technologie in EU-plannen

De Europese Commissie heeft een maatregelenpakket gepresenteerd om de toegang van de EU tot betrouwbare, gediversifieerde, betaalbare en duurzame aanvoer van kritieke grondstoffen te waarborgen. “Grondstoffen zijn van vitaal belang voor de productie van cruciale technologieën voor onze dubbele transitie — zoals de opwekking van windenergie, de opslag van waterstof of batterijen. De Commissie heeft onder andere de lijst van kritieke grondstoffen bijgewerkt en een lijst opgesteld van strategische grondstoffen die cruciaal zijn voor technologieën in de Europese groene en digitale ambities én voor defensie- en ruimtevaart toepassingen. Het kabinet ziet de voorstellen van de Commissie als stappen in de juiste richting, maar heeft wel diverse aandachtspunten voor de uitwerking. In een persbericht van de Rijksoverheid pleit minister Adriaansens onder andere bij de Net Zero Industry Act (NZIA) voor een bredere aanpak met meer steun voor veelbelovende technologieën en experimenteerruimte voor duurzame innovatie en om halfproducten onderdeel te maken van de Critical Raw Materials Act.
Persbericht Europese Commissie
Persbericht Rijksoverheid
 

UNL pleit voor stevigere inzet op Europees onderwijs- en onderzoeksbeleid

De Universiteiten van Nederland (UNL) willen dat het kabinet steviger inzet op Europees onderwijs- en onderzoeksbeleid. De universiteitenkoepel geeft aan de aanbevelingen uit de recente adviesrapporten van de Onderwijsraad en de AWTI (zie nieuwsbrief vorige week) te onderschrijven. “Universiteiten werken in Europees verband nauw samen met elkaar, bedrijven en maatschappelijke partners om te komen tot excellent onderzoek, hoogwaardig onderwijs en innovatieve oplossingen. Daarmee gaan zijn de grote maatschappelijke uitdagingen aan en bouwen zij aan de Europese toekomst. Het is cruciaal dat nationaal en Europees beleid goed op elkaar aansluiten om gezamenlijke ambities te realiseren”, aldus UNL-voorzitter Pieter Duisenberg.
Persbericht UNL
AWTI-advies Strategisch samenspel
 

Instroom internationale studenten verder toegenomen

De instroom van nieuwe studenten in het hoger onderwijs is dit studiejaar gedaald, terwijl de instroom van internationale studenten is toegenomen. Dat blijkt uit de definitieve instroomcijfers voor het studiejaar 2022/2023. De trends gelden zowel voor universiteiten als hogescholen. In een artikel op ScienceGuide worden enkele opvallende uitkomsten uitgelicht, waaronder een zorgwekkende daling in de instroom bij verpleegkunde opleidingen. Volgens nieuwe cijfers van het CBS is in de afgelopen zestien jaar het aantal internationale studenten sterker gestegen dan het aantal Nederlandse studenten. In het studiejaar 2021/’22 was ongeveer een kwart van de eerstejaarsstudenten in het hoger onderwijs internationaal; op de universiteiten was dit bijna 40 procent. Hoewel het totale aantal studenten dit jaar gelijk is gebleven, verwacht het ministerie van OCW dat dit de komende jaren gaat stijgen. UNL-voorzitter Pieter Duisenberg benadrukt in een persbericht dat de huidige bekostigingssystematiek niet toekomstbestendig is en bijgestuurd moet worden om deze aantallen op te vangen.
Persbericht UNL
Persbericht VH
Publicatie CBS
Artikel ScienceGuide
 

Dijkgraaf presenteert concept-Subsidieregeling matching Horizon Europe

Minister Dijkgraaf heeft de concept-Subsidieregeling matching Horizon Europe naar de Kamer gestuurd. Voor de kalenderjaren 2023 tot en met 2029 is jaarlijks een bedrag ten hoogste van 72 miljoen euro beschikbaar voor een tegemoetkoming voor de matchingskosten die instellingen maken om deel te kunnen nemen aan het programma. “Met deze subsidieregeling beoog ik deelname te stimuleren van publiek gefinancierde kennisinstellingen aan het kaderprogramma voor onderzoek en innovatie van Horizon Europe. Hierdoor verwacht ik dat meer Nederlandse instellingen deel kunnen nemen aan dit programma. Dit is van belang omdat Horizon Europe over een significant hoger budget beschikt dan het voorgaande programma”, aldus Dijkgraaf.
Kamerbrief
 

Vereniging Hogescholen wil regionale mkb-innovaties stimuleren

De Vereniging Hogescholen (VH) en de negen regionale ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s) in Nederland werken aan een convenant om het ontwikkelen en benutten van kennis in het regionale bedrijfsleven te verbeteren. De partijen willen het convenant later dit voorjaar ondertekenen. “Er zit veel potentie en innovatiekracht in de regio’s die we door structureel samen te werken met hogescholen in heel Nederland nog beter kunnen benutten”, aldus Wendy de Jong, voorzitter van ROM-Nederland.
Persbericht VH
 

Nederlandse partijen werken aan testomgeving voor Gaia-X clouddiensten

Een aantal Nederlandse partijen gaan een nationale Gaia-X testomgeving te bouwen, schrijft TNO. Gaia-X werkt aan een Europese digitale infrastructuur voor dataopslag en uitwisseling, zodat er meer keuzevrijheid en digitale soevereiniteit ontstaat in het cloudlandschap. In de testomgeving kunnen cloudbedrijven onderzoeken hoe ze kunnen voldoen aan de Europese cloudstandaarden, specificaties en regels van Gaia-X. Naar verwachting is de testomgeving in mei 2023 operationeel.
Nieuwsbericht TNO

Raad pleit voor sterkere samenhang Horizon Europe en ESIF

De Raad van de europese Unie pleit voor sterkere samenhang tussen de Europese Structuur- en Investeringsfondsen (ESIF) en Horizon Europe. Hiermee onderstreept de Raad de aanbevelingen van een rapport van de Europese Rekenkamer over het beter benutten van de synergieën. De Raad wil onder andere dat wettelijke onduidelijkheden worden opgehelderd en dat de Europese Commissie met lidstaten aan de slag gaat om de implementatie van synergieën te verbeteren. In een artikel van Neth-ER wordt verder ingegaan op de aanbevelingen van de Raad en het rapport van de Rekenkamer.
Artikel Neth-ER
Publicatie Raad van de Europese Unie
 

EU en VS maken afspraken over gezamenlijke stimuleringsregelingen voor groene technologie

Commissievoorzitter Von der Leyen en president Biden hebben afgesproken om stimuleringsregelingen rond groene technologieën gezamenlijk te gaan coördineren, zodat Europese en Amerikaanse initiatieven elkaar versterken. In een gezamenlijke verklaring valt te lezen dat de EU en VS op deze manier willen werken aan het bouwen van veerkrachtige, veilige en gediversifieerde toeleveringsketens voor schone energie. Science Business schrijft dat de afspraken daarnaast moeten helpen om de politieke zorgen over een mogelijke subsidieoorlog tussen de Amerikaanse Inflation Reduction Act (IRA) en het Europese Green Deal Industrial Plan moeten wegnemen.
Artikel Science Business
Gezamenlijke verklaring Biden en Von der Leyen
 

EU, Latijns Amerika en Caraïben lanceren digitale alliantie

Op 14 maart is de EU-Latin America and Caribbean (EU-LAC) Digital Alliance gelanceerd. Het initiatief richt zich op het versterken van samenwerking tussen de regio’s via een mensgerichte benadering van de digitale transformatie, zoals de ontwikkeling van digitale infrastructuren op basis van een op waarden gebaseerd kader. “Samen zullen we onze visie voor een inclusieve, duurzame en mensgerichte digitale transformatie promoten. Dit bouwt voort op de digitale rechten en beginselen van de EU en de eLAC Digitale Agenda 2024”, aldus Eurocommissaris Vestager.
Persbericht Europese Commissie
 

EU: Raad en Parlement klaar voor onderhandelingen over Data Act en digitale identiteit

Het Europees Parlement (EP) heeft een formeel standpunt over de Data Act en Europese digitale identiteit (eID) ingenomen. De Data Act stelt gemeenschappelijke regels vast voor eerlijke toegang tot en het gebruik van industriële data. De aanscherpingen van het EP bevatten onder andere betere bescherming van handelsgeheimen en strengere voorwaarden aan dataverzoeken van bedrijven aan de overheid. “De Data Act zal een absolute game changer zijn en toegang geven tot een bijna oneindige hoeveelheid hoogwaardige industriële data. Concurrentievermogen en innovatie maken deel uit van zijn DNA”, aldus Europarlementariër Pilar del Castillo Vera. De eID-richtlijn moet een Europese Digital Wallet mogelijk maken. De Europese Raad heeft eerder al een akkoord bereikt over de voorstellen, waardoor de onderhandelingen tussen de partijen nu kunnen beginnen over de definitieve wetteksten. In artikelen van EURACTIV wordt verder uitgeweid over de conceptvoorstellen en de onderhandelingen.
Persbericht Europees Parlement (Data Act)
Persbericht Europees Parlement (eID)
Artikel EURACTIV (Data Act)
Artikel EURACTIV (eID)
 

Europese Commissie steunt 151 hervormingsprojecten

De Europese Commissie heeft een nieuwe reeks van 151 hervormingsprojecten goedgekeurd. De projecten krijgen steun door het instrument voor technische ondersteuning (Technical Support Instrument, TSI). TSI is een instrument van de Europese Commissie om landen te steunen bij de overgang naar een groene en digitale economie in de EU. De projecten die in dit jaar zijn geselecteerd houden vooral verband met de Green Deal (32%) en de digitale transitie en innovatie (40%). Van de 151 gesteunde projecten zijn er 13 door Nederland ingediend.
Persbericht Europese Commissie
Bericht van de Vertegenwoordiging in Nederland
 

Denktank: Net-Zero Industry Act brengt geloofwaardigheid van de EU in gevaar

Het voorstel voor de Net-Zero Industry Act van de Europese Commissie lijkt te zijn opgezet om iedereen tevreden te houden. Dit komt omdat de voorgestelde maatregelen onvoldoende ambitieus en ingrijpend zouden zijn om de beoogde ambitie, om tegen 2030 zelf te voorzien in ten minste 40% van de jaarlijks benodigde net-zero-technologie productiecapaciteit , waar te kunnen maken. Dat stelt onderzoeker Grégory Claeys van de denktank Bruegel. “Het met veel spektakel aankondigen van schijnbaar ambitieuze maar ineffectieve initiatieven is een eigenaardige maar ogenschijnlijk politiek effectieve EU-methode om landen die voor een initiatief zijn en landen die tegen zijn, met elkaar te verzoenen”, aldus Claeys. Claeys waarschuwt dat het overmatig gebruik van deze methode de geloofwaardigheid van de EU in de ogen van Europese burgers aanzienlijk kan aantasten.
Publicatie Bruegel

Academische vrijheid afgenomen in meer dan 22 landen

In het afgelopen decennium is de academische vrijheid afgenomen in meer dan 22 landen, die samen meer dan de helft van de wereldbevolking vertegenwoordigen. Dat stellen onderzoekers van het Duitse Friedrich- Alexander-Universität Instituut voor Politieke Wetenschappen en het Zweedse V-Dem Instituut in de Academic Freedom Index: Update 2023 (AFI). Slechts 0,7% van de wereldbevolking woont in de vijf kleine landen waar de academische vrijheid is toegenomen. Katrin Kinzelbach, één van de twee hoofdonderzoekers van de AFI, noemt de bevindingen van het onderzoek alarmerend. “Van autocratieën zoals China, steeds autoritairder wordende landen zoals India tot volwaardige democratieën zoals Groot-Brittannië en de Verenigde Staten, we vonden meetbare afnamen in academische vrijheid”, aldus Kinzelbach in University World News. In het artikel worden de uitkomsten van de AFI uitgebreid met de onderzoekers besproken.
Artikel University World News
Publicatie Academic Freedom Index
 

Voorzitter Britse wetenschapscommissie pleit voor snelle Horizon-onderhandelingen

De voorzitter van de wetenschappelijke commissie in het Britse Lagerhuis Greg Clark heeft de Britse regering en de Europese Commissie opgeroepen om de onderhandelingen over Horizon Europe te versnellen, schrijft Science Business. "Ik zou er bij de Europese Commissie en de regering op willen aandringen om deze besprekingen onverwijld te beginnen en af ​​te ronden, die moeten gaan over welke waarde voor het VK beschikbaar blijft in de resterende jaren van het programma", aldus Clark in een verklaring over de voorjaarsbegroting. Daarnaast heeft Clark ook vragen gesteld over de plannen van de regering met de 1,6 miljard pond die aanvankelijk gereserveerd was voor de bijdrage aan Horizon Europe, maar in februari is teruggestort naar de schatkist.
Artikel Science Business
 

Meer aandacht voor wetenschap en technologie op Chinese nationale agenda

Tijdens de jaarliijkse bijeenkomsten van het Nationaal Volkscongres en het politieke adviesorgaan CPPCC was veel aandacht voor het wetenschaps- en technologiebeleid van het land. Nature schrijft dat diverse regeringsfunctionarissen benadrukten dat wetenschap en technologie de drijvende krachten zijn achter de inspanningen van China om zelfredzaamheid en hoogwaardige ontwikkeling te bereiken. In de aangekondigde veranderingen zit onder andere het plan om een orgaan op hoog niveau op te richten om toezicht te houden op de wetenschappelijke en technologische inspanningen in China. Daarnaast wees de nieuwe premier Li Qiang tijdens een persconferentie op het belang van wetenschappelijke en technologische innovatie en de overgang naar een groenere economie. 
Artikel Nature
 

NASA onthult budgetplan van ruim 27 miljard dollar

NASA heeft een budget van 27,2 miljard dollar aangevraagd voor 2024, een stijging van 7,1% ten opzichte van het budget voor 2023. “Dit budgetverzoek verhoogt de financiering in het hele NASA-missiedirectoraat en bevordert het leiderschap van de VS op het gebied van verkenning, wetenschap en technologische innovatie in de luchtvaart en de ruimte”, aldus Associate Administrator van NASA Bob Cabana tijdens een persconferentie. Het voorgestelde plan bevat onder andere 8,2 miljard voor wetenschappelijk onderzoek, 1,39 miljard voor de ontwikkeling van geavanceerde ruimtetechnologieën en 4,5 miljard voor huidige en toekomstige ruimteoperaties. In een artikel van Nextgov is een overzicht geschetst van de plannen.
Artikel NextGov
 

Wat zijn de consequenties van de Silicon Valley Bank crash voor wetenschaps- en techbedrijven?

Heeft de crash van de Silicon Valley Bank negatieve gevolgen voor toekomstige investeringen in kleine techbedrijven? Dat onderzoekt Nature in een artikel met enkele betrokken ondernemers en investeerders. Volgens Nature zou de crash enerzijds kunnen leiden tot terughoudendheid bij investeerders en vertraging in de groeiplannen van start-ups. Tegelijkertijd is er ook optimisme, omdat bijvoorbeeld de Amerikaanse Inflation Reduction Act investeringen in innovatieve bedrijven stimuleert.
Artikel Nature
 

Amerikanen lanceren eerste laserenergie-experiment in de ruimte

Het Amerikaanse Naval Research Laboratory heeft de Space Wireless Energy Laser Link (SWELL) gelanceerd, schrijft Nextgov. Het experiment heeft als doel om gegevens te verzamelen tijdens een ‘power beaming link in space conditions’. In een persbericht valt te lezen dat ‘power beaming’ een manier is om energie af te leveren in de vorm van elektromagnetische golven waarvoor geen massa ernaast hoeft te worden getransporteerd, zodat energie vrijwel onmiddellijk verzonden kan worden. Deze methode is op de grond haalbaar gebleken en wordt via het experiment in de ruimte getest. "Met dit bescheiden experiment zullen we de belangrijkste aandachtsgebieden identificeren voor het ontwikkelen van verbindingen met meer kracht en langere afstanden voor de ruimte", aldus Paul Jaffe, hoofdonderzoeker van SWELL.
Artikel NextGov
 

Nature: hoe kijkt de wetenschap naar de komst van GPT-4?

Hoewel onderzoekers enthousiast zijn over de komst van GPT-4, heerst er frustratie over het feit dat er weinig bekend is over de onderliggende technologie. Dat schrijft Nature over de komst van de nieuwste versie van de populaire chatbot ChatGPT. Volgens het AI-bedrijf OpenAI zou GPT-4 grote verbeteringen bevatten ten opzichte van de vorige versie van ChatGPT, waaronder het vermogen om naast tekst ook afbeeldingen te verwerken. Volgens Nature is er echter bezorgdheid in de onderzoeksgemeenschap over de geheimzinnigheid over hoe en met welke data het model wordt getraind en hoe het werkt. "Al deze closed-source modellen zijn in wezen doodlopende wegen in de wetenschap. Ze [OpenAI] kunnen blijven voortbouwen op hun onderzoek, maar voor de gemeenschap als geheel is het een doodlopende weg”, aldus onderzoeker Sasha Luccioni. Onderzoeker en ‘red-teamer’ (iemand die betaald wordt om het platform te testen om te proberen het iets slechts te laten doen) Andrew White begrijpt de zorgen, maar verwacht dat GPT-4 en zijn opvolgers de wetenschap zullen opschudden. "Ik denk dat het een enorme infrastructuurverandering in de wetenschap gaat worden, bijna zoals internet een grote verandering was”, aldus White.
Artikel Nature
 

Denktank: zorgen over generatieve AI en intellectueel eigendom zijn misplaatst

Critici die beweren dat generatieve AI een ernstige bedreiging vormt voor content creators hebben ongelijk, stelt de denktank Information Technology & Innovation Foundation (ITIF) in een publicatie. Volgens de denktank mogen generatieve AI-modellen niet worden vrijgesteld van het naleven van intellectuele eigendomsrechten, maar mogen ze evenmin aan een hogere norm worden gehouden dan menselijke makers. In het rapport worden vijf van de meest voorkomende argumenten over hoe generatieve AI makers benadeelt weerlegd en aanbevelingen gedaan om schadelijke activiteiten tegen te gaan. 
Publicatie ITIF