AWTI e-mail alert 2 februari 2023

In september 2022 bracht de AWTI, samen met andere adviserende organisaties en onder coördinatie van de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (WRR) het rapport ‘Coronascenario’s doordacht. Handreiking voor noodzakelijke keuzes’ uit. Om Nederland te helpen goed voorbereid te zijn op toekomstige ontwikkelingen van het coronavirus, zijn in het rapport verschillende scenario's nader uitgewerkt en de opgaven voor de verschillende maatschappelijke sectoren verder in kaart gebracht. Vanuit de AWTI hebben we samen met De Jonge Akademie de scenario’s doordacht voor het domein wetenschap, technologie en innovatie. Op 13 januari 2023 stuurde het kabinet een reactie op het rapport aan de Tweede Kamer. Het kabinet onderstreept het belang van denken in scenario’s als een belangrijk hulpmiddel in de strategische beleidsvorming en bij crisisbeheersing en dankt de betrokken adviescolleges voor hun uitwerkingen van de scenario’s die hiervoor van grote toegevoegde waarde zijn.
AWTI bericht
Rapport Coronascenario’s doordacht

Adema presenteert plan van aanpak voor snellere transitie naar proefdiervrije innovatie

Minister Adema heeft een plan van aanpak gepresenteerd om de transitie naar proefdiervrije innovaties (TPI) te versnellen. In de Kamerbrief schrijft Adema (samen met de TPI-partners) nieuwe innovaties te willen stimuleren, onder andere via het subsidieprogramma ‘Meer Kennis met Minder Dieren’ (MKMD), structurele subsidies aan het RIVM en het programma Humane meetmodellen. Daarnaast richt het plan zich op het oplossen van knelpunten rondom het valideren en vervolgens het accepteren en toepassen van proefdiervrije innovaties op zowel nationaal als internationaal niveau.
Kamerbrief Transitie Proefdiervrije Innovatie en dierproeven
Voortgangsrapportage 2022 Transitie Proefdiervrije Innovatie
 

EU dubt nog over steun aan groene technologie

Er is nog geen duidelijkheid over de Europese reactie op de Amerikaanse Inflation Reduction Act. De lidstaten zijn verdeeld over de opties om een antwoord te bieden op het enorme Amerikaanse investeringspakket in groene technologie. Gevreesd wordt dat 'green tech'-bedrijven door deze investeringen worden aangemoedigd Europa te verruilen voor de VS. Op Politico wordt gesteld dat de Franse president Macron en premier Rutte het erover eens lijken dat vooral bestaande middelen moeten worden ingezet voor groene investeringen en dat daarbij vaart moet worden gemaakt. De Europese Commissie kondigde al een Green Deal Industrial Plan aan om Europese bedrijven belastingvoordelen te geven. Binnenkort praten de regeringsleiders hierover verder.
Artikel Politico
Artikel NOS
 

Analyse: futuristische Chinese stad is een test van door de staat geleide innovatie

De ontwikkeling van de nieuwe hightech en milieuvriendelijke stad Xiongan is een test van de Chinese planningskracht en geeft een inzicht in de ambities van Xi Jinping, schrijft onderzoeker Andrew Stokols in een analyse op Foreign Policy. De Chinese staatsmedia noemt het gloednieuwe hogesnelheidstreinstation en het ‘city brain’-datacenter het bewijs van de snelheid en superioriteit van het Chinese groeimodel. De ontwikkeling van de stad moet een voorbeeld zijn van de visie van de Chinese president op door de staat geleide innovatie, die de stad zijn ‘persoonlijk initiatief’ noemt.
Analyse Foreign Policy

Kamer trapt op de rem bij herinvoeren loting bij toelating hoger onderwijs

In de Tweede Kamer is afgelopen week fel gedebatteerd over het kabinetsvoornemen om weer loting in te voeren bij de selectie in het hoger onderwijs. Minister Dijkgraaf hoopt hiermee de kansengelijkheid te vergroten, maar diverse partijen wilden de opleidingen meer speelruimte geven om te selecteren. De VVD diende daarom een amendement in om een 'Klaas Visser'-model te introduceren. Dit model stelt voor om de top 25% uit de selectieprocedure automatisch toe te laten, plekken te loten onder de 50% middengroep en de laagste 25% automatisch af te laten vallen. Dijkgraaf vond dit echter onvoldoende bijdragen aan kansengelijkheid en ontraadde het amendement. Toch nam de Kamer dinsdag het amendement aan, waarna de PvdA uitstel van stemming vroeg over het wetsvoorstel.
Amendement VVD
Verslag debat
Stemmingen

Kabinet reageert positief op voorstel EU-dronestrategie 2.0

Het kabinet staat positief tegenover het voorstel voor de EU-dronestrategie 2.0. Dat valt te lezen in een BNC-fiche over het voorstel. “De voorgestelde acties bouwen voort op de eerste EU-strategie en kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het realiseren van de gezamenlijke Europese markt voor drones, alsook aan het adresseren van dreigingen”, aldus het fiche. De strategie zou verschillende aspecten die noodzakelijk zijn voor de ontwikkeling van de Europese dronemarkt en het drone-ecosysteem (zoals regelgeving, maatschappelijke acceptatie en technologie- en kennisontwikkeling) gezamenlijk adresseren in de voorgestelde acties. Verder benadrukt het kabinet het belang van de technische en operationele convergentie van ATM en U-space.
BNC-Fiche EU-dronestrategie 2.0
 

Hoe moeten universiteiten bijdragen aan maatschappelijke impact?

Steeds meer universiteiten voegen ‘maatschappelijke impact’ toe aan hun kernstrategie. Maar wat is een positieve impact? En wat zijn de gevolgen voor academische instellingen en onderzoekers? Het team achter het Design Impact Transition (DIT) platform van de Erasmus universiteit heeft deze vraagstukken besproken met enkele experts. “Als we accepteren dat de samenleving een grootschalige transformatie nodig heeft om hedendaagse uitdagingen zoals klimaatverandering het hoofd te bieden, dan zullen universiteiten ook moeten transformeren als ze hierin een grote rol willen spelen”, aldus Prof. Ioan Fazey (University of York) in het interview.
Blogpost EUR

Kamer debatteert over kunstmatige intelligentie

Het kabinet vindt het niet nodig om een coördinerend AI-centrum op te richten, zo bleek tijdens het commissiedebat over kunstmatige intelligentie afgelopen week. Zowel de PVV als D66 vroegen naar de redenen van het kabinet om dit niet te doen, ondanks dat dit één van de aanbevelingen uit het WRR-rapport over AI was. Volgens Adriaansens wordt de coördinatie en ontwikkeling van kennis voldoende gewaarborgd in de Nederlandse AI-coalitie en de regionale AI-hubs. Verder benadrukte Adriaansens dat Nederland internationaal voorop loopt op het gebied van AI, bijvoorbeeld door grote investeringen in onderzoeksprojecten naar (betrouwbare) AI en de ontwikkeling van vaardigheden (Nationaal Onderwijslab AI). Er werden ook vragen gesteld over het recent gelanceerde algoritmeregister. Volgens staatssecretaris Van Huffelen kan dit register op zijn vroegst vanaf 2024 verplicht worden, afhankelijk van de AI Act. Tot slot heeft Adriaansens toegezegd de Kamer in Q3 een onderzoek te sturen over de duurzaamheidseffecten van digitalisering.
Videoregistratie debat

39 Proof of Concept-beurzen voor Nederlandse onderzoekers in 2022

Nederland heeft vorig jaar het op één na hoogste aantal Proof of Concept-beurzen (PoC) ontvangen, blijkt uit cijfers van de European Research Council. Nederland ontving in totaal 39 PoC-beurzen. Elke beurs is 150.000 euro waard en is bedoeld voor de doorontwikkeling van wetenschappelijke ideeën naar praktische toepassingen en commercialisering. Israël ontving in 2022 de meeste beurzen (40). 
Nieuwsbericht European Research Council
Artikel Neth-ER

Agenda Raad voor Concurrentievermogen

Het kabinet verwelkomt de Europese ambitie om koploper te blijven in de klimaattransitie en in schone (energie)technologieën. Dat schrijft minister Adriaansens in aanloop naar de Raad voor Concurrentievermogen van 6 tot 8 februari. Adriaansens onderschrijft het belang van diverse initiatieven om de groene business case voor Europa te behouden, zoals de ontwikkeling van het clean tech platform, de Europese waterstofbank, een mogelijk nieuw IPCEI op het gebied van koolstofarme industrie en een Europees transportnetwerk voor waterstof. De inzet van het kabinet is onder andere gericht op het verbeteren van de governance van IPCEI’s. Verder zijn er beleidsdebatten gepland over onderzoeksinfrastructuren in de digitale transitie (over optimalisatie van de onderzoeksdata) en het versterken van open, betrouwbare en rechtvaardige wetenschappelijke publicaties van hoge kwaliteit.
Kamerbrief minister Adriaansens

Nevenwerkzaamheden hoogleraren

UNL onderzoekt momenteel hoe een landelijk register voor nevenwerkzaamheden voor hoogleraren kan worden ingericht. Dat laat minister Dijkgraaf weten aan de Kamer. Het register moet in het najaar in werking treden en ook zullen de universiteiten maatregelen treffen om de registratie te verbeteren. Bij de Kamerbrief heeft Dijkgraaf ook diverse overzichten naar de Kamer gestuurd, onder andere de publiek bekostigde (doch niet via OCW) leerstoelen en het overzicht extern gefinacierde leerstoelen fiscaliteit.
Kamerbrief minister Dijkgraaf (inclusief overzichten)
Artikel HOP/Utoday

Nederland ontving de meeste financiering uit eerste EIE-calls

Nederland heeft van alle Europese landen het hoogste bedrag aan financiering ontvangen uit de eerste European Innovation Ecosystems (EIE)-calls. Dat schrijft Neth-ER in een artikel naar aanleiding van cijfers van de Europese Commissie. Vanuit Nederland nemen achttien partners deel aan acht projecten, met 12,4 miljoen euro aan financiering. De projecten moeten een bijdrage leveren aan de opschaling van innovatieve deep tech-bedrijven, de ontwikkeling van innovatie-ecosystemen en het mogelijk maken van innovatie door middel van overheidsopdrachten.
Artikel Neth-ER
Nieuwsbericht Europese Commissie

Planning VWS en OCW

De ministeries van OCW en VWS hebben het planningsoverzicht voor 2023 naar de Kamer gestuurd. In het overzicht wordt het tijdspad geschetst voor stukken en wetgeving. Zo worden in het eerste en tweede kwartaal al diverse Kamerbrieven verwacht rondom het thema wetenschap, bijvoorbeeld met betrekking 'erkennen en waarderen', kennisveiligheid, het 'fonds onderzoek en wetenschap' en de actualisatie van de Nationale Wetenschapsagenda. Minister Kuipers wil daarnaast in Q4 van dit jaar de Embryowet wijzigen. Met de wijziging wil hij diverse wetenschappelijke ontwikkelingen een plaats geven.
Planning OCW
Planning VWS

Samenwerkingsverband maakt half miljard vrij voor gezonde oceanen

Afgelopen week vond in Rome de aftrap plaats van het Sustainable Blue Economy Partnership. Hiermee wordt bijna een half miljard vrijgemaakt voor de bescherming van zeeën en oceanen. Het partnerschap wordt gevormd door een netwerk van 60 onderzoeks- en onderwijsinstellingen uit 25 landen en de Europese Commissie. Hiermee wordt volgens de Europese Commissie een ongekende inspanning mogelijk gemaakt om investeringen in onderzoek en innovatie te bundelen en nationale programma's op pan-Europese schaal af te stemmen. "Het partnerschap zal bijdragen aan de doelstellingen van de missie Ocean & Waters, met name door de transformatie naar een klimaatneutrale, duurzame, productieve en concurrerende blauwe economie tegen 2030 te stimuleren en tegelijkertijd de voorwaarden te scheppen en te ondersteunen voor een gezonde oceaan voor de mensen in 2050", zo valt te lezen.
Nieuwsbericht Sustainable Blue Economy Partnership
Nieuwsbericht Europese Commissie

De rol van Europese innovatieagentschappen

Innovatieagentschappen moeten de behoeften van innovators centraal stellen. Dat concludeert het Innovation Growth Lab (IGL) in een onderzoek naar de correlaties tussen de strategieën, organisatieopzet en ondersteuningsprogramma’s van de leden van TAFTIE (het netwerk voor Europese agentschappen). IGL benadrukt dat Europese innovatieagentschappen een cruciale rol hebben in de ondersteuning van snelgroeiende industrieën en kleine tot middelgrote bedrijven die vaak de ruggengraat vormen van lokale economieën. In het rapport wordt ingegaan op zes bepalende factoren die van invloed zijn op de manier waarop innovatieagentschappen werken. 
Artikel Innovation Growth Lab (future roles)
Artikel Innovation Growth Lab (mapping road)

The Guild pleit voor sterkere focus op baanbrekend onderzoek in Horizon Europe-missies

The Guild of European Research-Intensive Universities pleit er in een oproep voor dat missies die worden gefinancierd uit het Horizon Europe-budget zich meer moeten richten op baanbrekend onderzoek. Tijdens een tussentijdse evaluatie in 2017 uitte de koepel al zorgen over te lage deelname door de onderzoeksgemeenschap aan O&I projecten. Dit zou onder andere komen door een gebrek aan mogelijkheden voor gezamenlijk onderzoek.
Nieuwsbericht The Guild
Publicatie The Guild

Europees Parlement nadert akkoord over Europese chips-initiatieven

De Commissie Industrie en Energie van het Europees Parlement heeft de wetsontwerpen voor de Chips Act en de Chips Joint Undertaking goedgekeurd. De Chips Act moet de technologische capaciteit en innovatie in het EU-chips-ecosysteem versterken. De Europarlementariërs hebben met amendementen de aandacht voor de volgende generatie halfgeleider- en kwantumchips vergroot. Het tweede voorstel moet een grootschalige capaciteitsopbouw ondersteunen door te investeren in EU-brede onderzoeks-, ontwikkelings- en innovatie-infrastructuur. Tijdens de plenaire zitting van 13-16 februari worden de voorstellen in stemming gebracht, waarna de onderhandelingen met de Raad kunnen beginnen. 
Nieuwsbericht Europees Parlement

EIC en Cleantech for Europe kondigen partnerschap voor schone technologie aan

De Europese Innovatieraad (EIC) en Cleantech for Europe hebben een intentieverklaring ondertekend om de ontwikkeling van schone technologieën in de EU te versnellen. De organisaties hebben diverse acties aangekondigd die de publieke en private financiering van veelbelovende Europese schone technologieën moet vergemakkelijken en stimuleren. “Samenwerking met Cleantech voor Europa is belangrijk omdat het ons in staat stelt om de dealflow systematischer te delen en samen te werken aan de analyse van het Europese cleantech-ecosysteem. Dit zal het opschalingsproces van onze bedrijven vergemakkelijken en de marktbehoeften signaleren, die op hun beurt een rol kunnen spelen bij onze financieringsprioriteiten”, aldus Jules Besnainou, uitvoerend directeur van Cleantech for Europe.
Nieuwsbericht EIC

EPO-rapport over de opmars van kwantumcomputing

In de afgelopen tien jaar hebben grote technologiebedrijven zwaar geïnvesteerd in de ontwikkeling van kwantumcomputingtechnologieën, concludeert het European Patent Office in een rapport over de octrooiontwikkelingen omtrent kwantumcomputing. In het rapport wordt een overzicht gegeven van kwantumcomputing in het algemeen en in enkele subsectoren, zoals machine learning. Het rapport is de tweede publicatie in een reeks EPO-rapporten over kwantumtechnologieën.
Nieuwsbericht European Patent Office

60 miljoen euro voor Europees mkb-fonds 2023

De Europese Commissie en het Bureau voor intellectuele eigendom van de EU (EUIPO) hebben het EU-MKB-fonds 2023 gelanceerd. Het fonds biedt subsidies voor diverse diensten om mkb-bedrijven op het gebied van intellectueel eigendom te helpen. Daarnaast moet het fonds ondersteuning bieden voor hun groene en digitale transitie én voor het herstel van de economische gevolgen van COVID-19 en de Russische invasie van Oekraïne. In totaal is er 60,1 miljoen euro beschikbaar voor het fonds.
Nieuwsbericht Europese Commissie

Commissie presenteert routekaart voor circulaire industrieën

De Europese Commissie heeft een nieuwe routekaart voor circulaire technologieën en bedrijfsmodellen gepresenteerd. In de European Research Area (ERA) Industrial Technology Roadmap worden de belangrijkste circulaire technologieën, investerings- en innovatiebehoeften voor de bouw-, energie-, en textiel-intensieve industrieën in kaart gebracht. “De transitie naar een circulaire economie is geen optie maar een noodzaak. Circulaire technologieën zullen de industriële emissies en vervuiling verminderen en de Europese industrie in staat stellen voorop te blijven lopen op het gebied van technologische ontwikkeling en op groene technologie gebaseerd concurrentievermogen”, aldus Eurocommissaris Gabriel. 
Nieuwsbericht Europese Commissie

Aftrap Europees initiatief voor kankerbeeldvorming

Het Europees initiatief voor kankerbeeldvorming is van start gegaan. Het initiatief is een belangrijk onderdeel van het Europees kankerbestrijdingsplan en werkt aan de opzet van een grensoverschrijdende, interpretabele en veilige digitale infrastructuur voor onderzoekers, artsen en innovators. “Vandaag beginnen we de instrumenten te ontwikkelen om artsen en onderzoekers te helpen kanker te bestrijden. Met innovatieve gegevensgestuurde oplossingen kunnen we betere diagnoses en betere patiëntenzorg ondersteunen”, aldus Eurocommissaris Vestager.
Persbericht Europese Commissie

Portaal voor zeedata gelanceerd

Afgelopen week is European Marine Observation and Data Network (EMODnet) live gegaan. Op dit platform zijn alle gegevens met betrekking tot zeedata gebundeld. "Snelle toegang tot betrouwbare en nauwkeurige gegevens en informatie is van vitaal belang bij het aanpakken van bedreigingen voor het zeemilieu, bij de ontwikkeling van beleid ter bescherming van kwetsbare kusten en oceanen, bij het begrijpen van trends en bij het voorspellen van toekomstige veranderingen", schrijft de Europese Commissie. Onder andere het Vlaamse instituut voor de Zee (VLIZ) en het departement waren al lang bij dit project betrokken.
Nieuwsbericht Europese Commissie
Nieuwsbericht departement EWI

Opinie: Hoe vermijden we de existentiële dreiging van kunstmatige intelligentie

Kunstmatige intelligentie kan een periode van super-exponentiële groei en vooruitgang op alle gebieden van de wetenschap kunnen inluiden, maar vormt ook een existentiële bedreiging, betoogt professor Wim Naudé (Cork University) in een opiniestuk voor OECD.AI. Naudé waarschuwt voor de onwaarschijnlijkheid dat mensen de ontwikkeling van een AI-systeem dat even intelligent is of intelligenter dan mensen kunnen beheersen zodra deze verschijnt. “De grote vraag is nu: kunnen we voorzichtigheid, rede, terughoudendheid, coördinatie en veiligheidsverhogende technologie gebruiken om de existentiële risico's die voortvloeien uit onze eigen uitvindingen aan te pakken”, aldus Naudé.
Opiniestuk OECD.AI

Denktank pleit voor intensivering EU-VS gegevensuitwisseling

Denktank Information Technology & Innovation Foundation pleit voor een intensivering in gegevensuitwisseling tussen de EU en de VS. De oproep volgt op de aankondiging van een overeenkomst tussen het Witte Huis en de Europese Commissie om gezamenlijk onderzoek naar AI te intensiveren. “Zowel de Verenigde Staten als de Europese Unie hebben meer data nodig om succesvolle AI-modellen te bouwen. Gezien de groeiende mogelijkheden om AI te gebruiken om de gezondheidszorg te verbeteren, klimaatverandering aan te pakken en veerkrachtigere elektriciteitsnetten te bouwen, zou het creëren van meer partnerschappen voor het delen van gegevens zoals deze een prioriteit moeten zijn voor de Biden-administratie”, aldus Daniel Castro, Vice President van de denktank.
Persbericht ITIF
Persbericht Witte Huis

Opinie: ChatGPT raakt de kern van de wetenschappelijke wereldvisie

Slimme chatbots zoals ChatGPT en andere vormen van machine learning vormen geen maatschappelijk probleem, maar de overtuiging dat data voor zichzelf kunnen spreken (‘dataïsme’) wel, betoogt onderzoeker Blayne Haggart (Brock University) in een opiniestuk op CIGI. Volgens Haggart werkt de technologie in de kern gewoon middels patroonherkenning en is het aan de maatschappij om te zorgen dat deze correlatie niet wordt verward met wetenschappelijke waarheden. “Of wij — als burgers, onderwijzers, politici en zakenmensen — de wil hebben om ons te blijven inzetten voor de wetenschap, om technologie in dienst te stellen van begrip, is de vraag die centraal staat in het debat over kunstmatige intelligentie. ChatGPT kan het niet beantwoorden, maar onze reactie op ChatGPT wel”, aldus Haggart.
Opiniestuk CIGI

Amerikaanse exportbeperkingen vormen risico voor Chinese wetenschap

De Amerikaanse exportbeperkingen op geavanceerde halfgeleiders vormen een bedreiging voor de Chinese wetenschap, schrijft Science Business in een artikel. De Amerikaanse beperkingen zijn erop gericht om militaire ontwikkelingen te vertragen, maar dit zou een domino-effect kunnen veroorzaken voor Chinese wetenschappers. "De impact hiervan op onderzoek zal in de loop van de tijd zeker aanzienlijk zijn. Aangezien de controles van kracht blijven, zullen Chinese onderzoekers gedwongen worden om oudere technologie te gebruiken", aldus Paul Triolo, een Chinese technologieanalist bij Albright Stonebridge Group in Science Business.
Artikel Science Business

Kunnen Chinese wetenschappers de huidige encryptie kraken? 

Hoe groot is de kans dat Chinese wetenschappers met een voldoende krachtige kwantumcomputer en een combinatie van klassieke- en kwantumcomputingtechnieken de moderne encryptie kunnen vernietigen? Vorige maand publiceerde een groep Chinese wetenschappers een paper waarin dit werd beweerd. In een artikel op NextGov worden diverse experts geïnterviewd over de mogelijkheden dat deze doorbraak echt is en wat de mogelijke gevolgen zijn.
Artikel NextGov

Amerikaanse routekaart voor AI-O&I-landschap benadrukt het belang van diversiteit

De door het Amerikaans Congres aangestelde taskforce voor de ontwikkeling van een National Artificial Intelligence Research Resource heeft een routekaart gepubliceerd voor de opzet van een formeel AI-onderzoeks- en ontwikkelingslandschap in de VS. Het toegankelijk maken van de opkomende AI/ML-gebieden voor sociaaleconomisch gemarginaliseerde Amerikanen wordt als één van de vier belangrijkste pijlers genoemd. De andere pijlers zijn het stimuleren van innovatie, het verbeteren van de loopbaancapaciteit en het algemeen bevorderen van betrouwbare AI-systemen.
Artikel NextGov

NIST presenteert universeel toepasbaar AI-kader

Het Amerikaanse National Institute of Standards and Technology heeft het Risk Management Framework voor kunstmatige intelligentie (AI RMF 1.0) gepresenteerd. Er is ruim 18 maanden gewerkt aan het kader dat universeel toepasbaar moet zijn op elke AI-technologie in alle sectoren. De belangrijkste thema’s van het kader zijn het vergroten van de betrouwbaarheid en het verminderen van de risico’s. “AI-technologieën hebben een aanzienlijk potentieel om individuele levens en zelfs onze samenleving te transformeren. Ze kunnen positieve veranderingen teweegbrengen in onze handel en onze gezondheid, ons transport en onze cyberbeveiliging. Het AI RMF zal tal van organisaties helpen die AI-principes hebben ontwikkeld en zich eraan hebben gecommitteerd om die principes in de praktijk om te zetten”, aldus NIST-directeur Laurie Locascio tijdens de lancering van het kader.
Artikel NextGov