Minister van Engelshoven content met ontwikkeling Nationale Wetenschapsagenda, is de onderzoekssamenwerking tussen de EU en Zwitserland opgeschort en heeft het hoger onderwijs heeft tegenwoordig ook een rol in de geopolitiek? Lees dit en nog meer in de AWTI e-mail alert van deze week.
Het verslag van het AWTI-symposium Rijk aan kennis van 17 juni 2021 is nu te downloaden via de website van de AWTI. Het videoverslag, het animatiefilmpje, schetsen van de kunstenaar en de foto’s van deze inspireerde bijeenkomst staan ook online.
Verslag
Bij de helft van de bedrijven die dit jaar de r&d-enquête van Technisch Weekblad hebben ingevuld, zijn de r&d-uitgaven in 2020 gestegen. Bij de andere helft zijn ze gelijk gebleven of gedaald. Net als voorgaande jaren voert ASML de lijst met bedrijven aan. De top 3 van bedrijven die het meest uitgeven aan r&d bestaat verder uit Royal Philips en Janssen pharmaceutical companies. Koninklijke KPN daalde naar de vierde plek, omdat het bedrijf in 2020 zijn uitgaven aan r&d beperkte om meer te kunnen investeren in de uitrol van glasvezelkabel. Ook bij de kennis- en onderzoeksinstituten gaf de helft minder geld uit aan r&d dan in 2019. WUR, TNO en Deltares staan in deze ranking op de eerste drie plaatsen.
Nieuwsbericht Technisch Weekblad
R&d-rankings 2021 – Technisch Weekblad (pdf)
Onderzoekssamenwerking tussen de EU en Zwitserland is opgeschort. Op de lijst van derde landen die Europa uitnodigt voor deelname aan oproepen tot het indienen van voorstellen voor onderzoeksprojecten, staan het VK en 17 andere landen. De Europese Commissie wil associatiegesprekken over Horizon Europe tegen het eind van dit jaar afronden. Pas dan wordt duidelijk of Zwitserland toch nog bij het onderzoekpartnerschap mag aansluiten of niet.
Artikel Science|Business – 1
Artikel Science|Business – 2
Een beleidsnota van de OESO bespreekt de gevolgen die de coronacrisis zou kunnen hebben voor de toekomst van wetenschap, technologie en innovatie (WTI) en het WTI-beleid. Dan gaat het onder andere om de ongelijke effecten van de crisis op onderzoek en ontwikkeling (r&d) in de verschillende sectoren, de versnelde invoering van digitale instrumenten en technieken, en veranderingen in de openheid, inclusiviteit en flexibiliteit van onderzoeks- en innovatie-ecosystemen. Ook het UNESCO Science Report 2021, getiteld ‘The Race Against Time for Smarter Development’, bespreekt de veranderingen die de coronacrisis heeft veroorzaakt, maar dan alleen op het gebied van wetenschap. Ook dit rapport constateert dat aandacht voor digitale en groene transities aanzienlijk is toegenomen.
Rapport OESO (online)
Nieuwsbericht IISD
Rapport UNESCO (online)
De Nationale Wetenschapsagenda (NWA) financiert relevante multidisciplinaire wetenschap, bevordert nieuwe samenwerkingen en brengt wetenschap in verbinding met de samenleving. Dat stelt minister Ingrid van Engelshoven in een Kamerbrief over de recente resultaten en ontwikkelingen binnen het programma. “Onder de hoede van NWO heeft de NWA zich ontwikkeld tot een uniek programma in het Nederlandse kennislandschap, waarin wetenschappelijke doorbraken worden gekoppeld aan maatschappelijke opgaven, binnen 140 clustervragen en 25 routes.”
Kamerbrief (doc)
De vraag of octrooibescherming en veranderingen hierin goed of slecht zijn voor innovatie is niet eenduidig te beantwoorden. Dat laat het antwoord van minister Stef Blok (EZK) op Kamervragen van de PVV zien. Sommige ontwikkelingen, zoals de komst van het unitair EU-octrooi, zijn positief voor iedereen. Bij andere veranderingen gaat het toekennen van beschermingsrechten aan de ene actor, automatisch gepaard met een inperking van andere actoren om gebruik te maken van deze rechten.
Kamerbrief (doc)
Investeringsfonds Invest-NL heeft in 2020 zo’n 28 miljoen euro geïnvesteerd in bedrijven die zich richten op de energietransitie en de circulaire economie. Volgens ceo Wouter Bos heeft de coronacrisis voor enige vertraging gezorgd bij het opzetten van nieuwe projecten en de financiering ervan. Er zou al ruim 240 miljoen euro zijn vastgelegd voor investeringen, “maar dat betaal je nooit allemaal in één keer uit’, aldus Bos.
Voortgangsrapportage 2020 NL (pdf)
Kamerbrief bij rapportage (pdf)
Nieuwsbericht BNR
Op 12 november 2020 heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen van de VVD waarin de regering werd gevraagd onderzoek te doen naar concrete beleidsvoorstellen, zowel fiscaal als niet-fiscaal, die investeringen aanjagen en ondernemerschap en innovatie versterken. De inventarisatie verscheen vorige week.
Ambtelijke inventarisatie (docx)
Fichebundel behorende bij het rapport (docx)
Ransomware is inmiddels zo’n groot probleem geworden dat de nationale veiligheid in gevaar is. Deze waarschuwing komt van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. Belangrijke onderdelen van de infrastructuur zouden kunnen uitvallen als ze door ransomware-aanvallers worden gekraakt. In een brief aan de Tweede Kamer zet minister Ferd Grapperhaus (JenV) het beleid uiteen dat hij tegen cybercrime gaat inzetten. (Zie ook: ‘Europese Commissie wil Joint Cyber Unit oprichten’ onder Nieuws en achtergronden uit Europa).
Nieuwsbericht NCTV
Rapport Cybersecuritybeeld Nederland 2021 – NCTV (pdf)
Handreiking Cybersecuritymaatregelen voor bedrijven – NCTV (pdf)
Kamerbrief (docx)
Nieuwsbericht NOS
Vorige week vertelden we meer over het nieuwe advies van de AWTI, Rijk aan Kennis, over het beter gebruik maken van kennis door de overheid. Toen merkten we al op dat veel kennis aanwezig is in de maatschappij. Een artikel van Maurits Kreijveld (onafhankelijk strategisch adviseur) op zijn website ‘Wisdom of the Crowd’ wijst op een manier waarop de overheid deze kennis kan ontsluiten: via platforms.
Artikel Wisdom of the Crowd
Het kabinet wil een veiligheidstoets invoeren voor investeringen, fusies en overnames die een risico kunnen vormen voor de nationale veiligheid. Deze zou moeten gelden voor twee soorten bedrijven in Nederland: vitale aanbieders en ondernemingen die beschikken over sensitieve technologie.
Nieuwsbericht Rijksoverheid
Techleap heeft een rapport uitgebracht over deeptech-technologie en de kansen hiervan voor de Nederlandse start-upwereld. Het rapport beschrijft ook met welke strategieën de overheid kan stimuleren dat Nederlandse start-ups de kansen die er liggen benutten.
Bericht Techleap
Rapport Techleap (invullen privé- en werkgegevens verplicht)
Welke modellen en aanpakken voor circulaire transitie zijn de laatste jaren ontwikkeld en hoe pas je deze toe in de praktijk? Op 25 juni deelden zes Nederlandse hoogleraren hun aanpak voor circulaire transitie en gingen ze met de deelnemers aan een webinar in gesprek over concrete cases in de maakindustrie.
Terugblik Circulaire Maakindustrie
De Nederlandsche Bank (DNB) maakt zich zorgen over de groeiende rol van techbedrijven zoals Google, Amazon, Apple en Facebook in de financiële sector. DNB roept op tot aangepaste regelgeving en meer Europees toezicht op grote technologiebedrijven.
Nieuwsbericht DNB
Nieuwsbericht Business Insider
De top van het Nederlandse bedrijfsleven en de Nederlandse kenniswereld op het gebied van waterstof en groene chemie heeft tijdens een bestuurlijke overleg afspraken gemaakt over de opschaling van technologie en de intensivering van onderzoek en innovatie. Onder voorzitterschap van het ministerie van EZK zijn de ambities uit het klimaatakkoord vertaald in een ‘Actieagenda Waterstof en Groene Chemie’, met te bereiken mijlpalen richting 2030 en 2050. (Zie ook: ‘EU loopt voorop met waterstof-initiatieven’ onder Nieuws en achtergronden uit Europa).
Nieuwsbericht Holland High Tech
De Europese Commissie (EC) heeft een EU Knowledge Valorisation Platform opgericht. Het gaat om een interactieve digitale ruimte voor samenwerking over de binnengrenzen van de EU heen, bedoeld om de kennis en acceptatie van onderzoeksresultaten in de samenleving en de economie te verbeteren. De oprichting van het platform is een actie in het kader van de nieuwe Europese onderzoeksruimte (ERA). Op de Europese Onderzoeks‑ en Innovatiedagen herhaalde Karen Maex, rector van de Universiteit van Amsterdam, haar pleidooi voor aanvullende regelgeving om kennisuitwisseling binnen de EU te bevorderen. Daarover bericht Science|Business. Volgens Maex zullen zonder extra regels nationale belemmeringen de kennisdeling binnen de EU blijven dwarsbomen.
Nieuwsbericht EC
Website Knowledge Valorisation Platform
Nieuwsbericht Science|Business
Een ander verhaal en een verenigd front moeten een einde maken aan de verschillen tussen het oosten en westen van de EU op het gebied van wetenschap en innovatie, aldus eurocommissaris Mariya Gabriel (Onderzoek). Daarom spreekt de EU niet langer over het overbruggen van de kenniskloof, maar over het bevorderen van ‘innovatiecohesie’. Belanghebbenden denken dat bindende nationale streefcijfers voor r&d-uitgaven in Oost-Europa veel belangrijker zijn.
Nieuwsbericht Science|Business
Het slagingspercentage voor ‘advanced grants’-aanvragen van de Europese Onderzoeksraad (ERC) was afgelopen jaar lager dan ooit: 8 procent. Er was zelfs niet genoeg geld om alle aanvragen met de kwalificatie ‘uitstekend’ te honoreren. Professor Nektarios Tavernarakis, vice-voorzitter van de ERC, noemt de ontwikkeling “behoorlijk ontmoedigend voor wetenschappers.” Er zou, volgens hem, veel meer geld moeten komen om alle goede aanvragen te kunnen honoreren en zo de kennispositie van de EU te handhaven.
Artikel University World News
De onafhankelijke Expert Group on support for the Strategic Coordinating Process for Partnerships doet de Commissie elf aanbevelingen voor het monitoren van Europese onderzoekspartnerschappen. De monitoring moet, volgens de negen experts gestoeld worden op zes thema’s: additionaliteit, synergieën, strategische richting, internationale zichtbaarheid en positionering, transparantie en openheid, en samenhang.
Nieuwsbericht Neth-ER
Rapport EU
De privémening van individuele burgers is doorgaans geen goede grond voor beleid. Maar als burgers meewerken aan wetenschappelijke of technologische projecten, of hun eigen projecten opzetten, kunnen de resultaten daarvan wél heel interessant zijn. Over dit concept werd uitgebreid gesproken op de online bijeenkomst ‘Citizen Science for Policy across Europe’ van de European Citizen Science Association (ECSA). De bijeenkomst was georganiseerd ter gelegenheid van een nieuwe publicatie van ECSA: ‘Future Directions for Citizen Science and Public Policy’. Dit noemt tal van voorbeelden van burgerwetenschap in bijvoorbeeld de gezondheids‑, milieu en sociale domein of in de data-economie.
Videoverslag bijeenkomst ECSA
Boek ECSA (pdf)
De Europese Commissie (EC) heeft haar visie gepresenteerd op de bestrijding van het stijgende aantal serieuze cyberincidenten in de EU, waardoor de openbare diensten, het bedrijfsleven en burgers in de hele EU worden getroffen. Volgens de Commissie is er grote behoefte aan een geavanceerde en gecoördineerde respons door een nieuwe, gezamenlijke cybereenheid. Op het Global Forum on Digital Security for Prosperity van de OESO, gehouden van 7 tot 9 juni jl, werd uitgebreid gesproken over hoe de westerse wereld haar cyberveiligheid zou moeten organiseren. (Zie ook: ‘VS: Opstellen van federale cyberbeveiligingsnormen zal niet eenvoudig zijn’, onder Nieuws en achtergronden uit de rest van de wereld).
Nieuwsbericht EC
Factsheet Joint Cyber Unit – EC (pdf)
Eerste uitvoeringsverslag cyberbeveiligingsstrategie EC (pdf)
Vijfde voortgangsverslag bestrijding hybride bedreigingen (pdf)
Videoverslagen OESO-Conferentie
Het EU-initiatief AI Watch en het AI Policy Observatory van de OESO organiseerden vorige week een webinar naar aanleiding van twee rapporten over de nationale ontwikkelingen inzake het beleid rond kunstmatige intelligentie (AI). Het gaat om de (in eerdere alerts al besproken) rapporten ‘National Strategies on Artificial Intelligence: A European Perspective’’ van AI Watch en ‘State of Implementation of the OECD AI Principles: Insights from National AI Policies’ van de OESO. Aan bod komen onderwerpen als vaardigheden, ethiek, gegevensbescherming, onderzoek en innovatie.
Videoverslag Webinar
Rapport AI Watch (pdf)
Rapport OESO
De manier waarop de EU de markt van persoonlijke data wil reguleren met wetgeving op hoofdlijnen deugt niet, aldus een artikel van CMS Law-Now. Voor dataverzamelaars en ‑gebruikers biedt het systeem te weinig houvast en voor mensen die het verzamelen en gebruiken van hun data willen betwisten, is een rechtsgang te complex en tijdrovend. Het artikel pleit voor een systeem van contractuele regelingen met technologische toegangscontroles. In zo’n systeem kunnen bedrijven die gegevens verzamelen en gebruiken, makkelijker vertrouwen opbouwen bij het publiek. Over laatstgenoemd onderwerp gaat ook een artikel van Raconteur. Een voorafgaand artikel in CMS Law-Now gaat over de bescherming van niet-persoonlijke data.
Artikel CMS Law-Now – 2
Artikel Raconteur
Artikel CMS Law-Now – 1
Er moet een algemeen verbod komen op het gebruik van kunstmatige-intelligentietechnologieën om menselijke kenmerken in openbare ruimten te herkennen. Dat stellen de ‘privacywaakhonden’ van de EU: de Europese Toezichthouder voor Gegevensbescherming (EDPS) en het Europees Comité voor Gegevensbescherming (EDPB; het netwerk van nationale privacytoezichthouders) in een gezamenlijk advies.
Persbericht EDPS – EDPB
Advies EDPS – EDPB (pdf)
Nieuwsbericht Politico
De Europese Commissie EC) heeft een portaal geopend voor onderzoekssamenwerking rond de sociaaleconomische aspecten van de coronapandemie. Het portaal staat open voor onderzoeksorganisaties en individuele onderzoekers van over de hele wereld, en helpt hen bij het leggen van contact met andere onderzoekers, het opzetten van netwerken en matchmaking, het delen van informatie en het vergroten van de impact van onderzoeksactiviteiten.
Nieuwsbericht EC
Coronavirus Global R&I Collaboration Portal
De Europese Commissie (EC) heeft een leidraad voor overheidsinkopers opgesteld die het concept van innovatieopdrachten verduidelijkt en concrete voorbeelden en praktische instrumenten geeft voor de inkoop van producten en diensten die openstaat voor innovatoren. De leidraad is mede gebaseerd op recente ervaringen met deze manier van inkopen en aanbesteden.
Rapport EC
Wereldwijd zijn er inmiddels meer dan dertig ‘hydrogen valleys’ actief of in oprichting. Het rapport ‘Hydrogen Valleys - Insights into the emerging hydrogen economies around the world’ beschrijft ze allemaal en constateert dat de EU In deze ontwikkeling vooroploopt. Op 17 en 18 juni vond het tweede European Hydrogen Forum plaats, waaraan meer dan duizend leden van de European Clean Hydrogen Alliance meededen. Op de website van de Europese Commissie, die groot belang hecht aan de ontwikkeling van (duurzame) waterstof in de EU, staat een verslag. Een belangrijk onderdeel van het forum was een matchmaking tussen de deelnemers. Die matchmaking staat nog open tot het einde van het jaar.
Rapport (pdf)
Verslag European Hydrogen Forum
Op 23 juni 2016 stemde de Britse bevolking voor vertrek van het VK uit de Europese Unie. De jaren daarvoor haalde het VK elk jaar ongeveer evenveel Europees onderzoeksgeld binnen als Duitsland. Daarna daalde het aandeel. De actiegroep Scientists for EU heeft berekend dat als het VK niet voor brexit had gestemd en gelijke tred had weten te houden met Duitsland, het VK ongeveer 1,7 miljard euro meer aan onderzoeksubsidies had binnengehaald dan het nu heeft gedaan.
Nieuwsbericht Science|Business
Dat zegt professor Anthony Finkelstein, vertrekkend Chief Scientific Advisor van de Britse binnenlandse veiligheidsdienst MI5, in een vraaggesprek met de BBC. “We lopen een groot risico als we onze voorsprong verliezen”, zegt hij. Om mee te kunnen met de rest van de wereld, moet het VK “aansluiten bij het extreme tempo van de technologische verandering, bijvoorbeeld op het gebied van kunstmatige intelligentie, robotica, drone-detectie en kwantumtechnologie.
Artikel BBC News
Ook het hoger onderwijs is tegenwoordig onderdeel van het geopolitieke strijdtoneel, betoogt een artikel van University World News. “De verschuivingen in de wereldpolitiek en de toenemende mondiale uitdagingen hebben directe gevolgen voor het hoger onderwijs in de hele wereld. Deze veranderingen worden gekenmerkt door zwakheden in het mondiale bestuur, toenemende weerstand tegen multilateralisme en vrijhandel, een heropleving van politiek populisme, nationalisme en autoritarisme, een verschuiving van het mondiale machtsevenwicht in de richting van Azië, klimaatgerelateerde noodsituaties en een toenemende vraag naar sociale rechtvaardigheid.”
Artikel University World News
Polytechnique Insights, het tijdschrift van het Institut Polytechnique de Paris, heeft een themanummer gemaakt over het onderwerp ‘vertrouwen in de wetenschap’. Waarom is dat zo belangrijk, waar komt het wantrouwen vandaan, waarom is onze eigen mening minder belangrijk dan de wetenschap en hoe kunnen we ervoor zorgen dat wetenschap een grote rol bij beslissingen blijft spelen? Natuurlijk weet de wetenschap niet alles en heeft ze ook wel eens ongelijk. Maar het is wel de best beschikbare kennis.
Special Polytechnique Insights
Door de coronacrisis zijn veel dingen in de economie structureel veranderd, betoogt senior partner Celia Huber van McKinsey in een podcast. Ze ziet acht grote trends die het bedrijfsleven de komende jaren zullen veranderen, zoals een golf van innovatie en nieuw ondernemerschap, en een versnelling van digitale productiviteit. Begin dit jaar schreef Huber een artikel over het onderwerp. Een artikel van een groep McKinsey-medewerkers bespreekt de mogelijkheid dat het einde van de coronapandemie de investeringen in immateriële activa een stimulans geeft en zo de productiviteit nieuw leven gaat inblazen. De allergrootste verandering die na de pandemie in de economie moet en zal plaatsvinden is de overgang naar klimaatneutraliteit. In een vraaggesprek georganiseerd door de European Bank for Reconstruction and Development (EBRD), bespreken Frans Timmermans (Europese Commissie) en John Kerry (US Special Envoy for Climate), onder leiding van econoom Mariana Mazzucato, de belemmeringen, contouren en perspectieven van een mondiale klimaattransitie.
Podcast McKinsey
Artikel Huber (januari 2021)
Artikel McKinsey (juni 2021)
Videoverslag EBRD
De opkomst van China in de afgelopen tien jaar is spectaculair, vooral op technologisch gebied. In veel sectoren lijkt het erop dat China streeft naar technologische suprematie. Een artikel van Polytechnique Insights meent dat het onderwerp bovenaan de politieke agenda’s in het Westen moet komen. Een artikel op het weblog van het World Economic Forum (WEF) legt uit waarom Chinese start-ups de wereld veroveren. Het heeft iets te maken met staatssteun, maar nog veel meer met een actief innovatiebeleid.
Artikel Polytechnique Insights
Artikel WEF
Ondanks opmerkelijke vooruitgang bij de aanpak van ethische kwesties in specifieke AI-sectoren en -toepassingsgebieden, blijft er een grote kloof bestaan tussen het definiëren van brede ethische beginselen en normen voor AI en het in de praktijk brengen daarvan. Deze kloof is niet uniek voor China, maar wel bijzonder uitgesproken, aangezien AI wordt beschouwd als een essentieel middel om de bestuursvisie van de Chinese Communistische Partij te verwezenlijken. Dat constateert een onderzoek van het Europese onderzoekscentrum MERICS.
Rapport MERICS
De wetsvoorstellen op het gebied van mededinging die nu voorliggen bij het Congres, en zich vooral richten op het tegengaan van misbruik van marktmacht door Big Tech, “zullen innovatie beperken en het rechtskader veranderen dat van de VS een wereldleider in technologie heeft gemaakt”. Dat stelden 13 denktanks op een hoorzitting. Eén daarvan was ITIF, een denktank die wij vaker in deze nieuwsbrief citeren. Een artikel van Gizmodo waarschuwt: “U zult geschokt zijn te vernemen dat alle groepen die de Big Tech antitrusthervorming willen tegenhouden, worden gefinancierd door Google, Facebook en Amazon.” Voorlopig heeft de verdedigingslinie van Facebook succes. Een Amerikaanse rechter heeft twee aanklachten waarin werd gesteld dat de marktmacht van Facebook te groot is, verworpen. Een artikel van de Britse Economics Observatory stelt dat alle Westerse landen samen moeten proberen de marktmacht van Big Tech te breken. Die taak kan niet aan alleen de VS worden overgelaten. Artikelen van Medium.com en Project Syndicate zetten uiteen hoe Big Tech zijn huidige machtspositie heeft bereikt.
Nieuwsbericht Reuters
Nieuwsbericht ITIF
Open brief 13 organisaties(pdf)
Nieuwsbericht Gizmodo
Nieuwsbericht NOS
Artikel Economics Observatory
Artikel Medium.com
Artikel Project Syndicate
Recente cyberaanvallen tegen prominente Amerikaanse bedrijven hebben een impuls gegeven aan de inspanningen om een zinvoller federaal cyberbeleid op te stellen. Volgens deskundigen is het de vraag welke rol de overheid hierin kan spelen. Ze kan haar eigen cyberproblemen al nauwelijks aan en het maken van regels verloopt doorgaans veel te traag om de snelle ontwikkelingen in de cybercriminaliteit bij te benen.
Artikel GovTech
De particuliere sector moet meer doen om de veiligheid van AI te waarborgen. Volgens onderminister Kathleen Hicks van Defensie is op dit punt een cultuuromslag nodig. Daarbij gaat het om het voorkomen dat kunstmatige‑intelligentieprogramma’s problemen veroorzaken door het gebruik van corrupte of onvolledige gegevens, een slecht ontwerp en/of de mogelijkheid om gehackt te worden door aanvallers.
Nieuwsbericht Defense One
Een rapport van de denktank ITIF, het Institute for Sustainable Energy (ISE) van de Boston University en het Fraunhofer USA Center for Manufacturing Innovation (CMI), roept op tot een geïntegreerde nationale strategie die tegelijkertijd de Amerikaanse productiesector versterkt en klimaatverandering tegengaat. Daarvoor is veel onderzoek naar en ontwikkeling, demonstratie en uitrol van nieuwe producten en processen nodig. Zonder zo’n strategie gaat de VS zijn klimaatdoelen niet halen. Ook Het Witte Huis wil een nieuw nationaal industriebeleid.
Nieuwsbericht ITIF
Rapport ITIF / ISE / CMI (pdf)
Videoverslag Webinar (YouTube)
Artikel Atlantic Council