Autoriteit Persoonsgegevens pleit voor deltaplan AI
Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens is het gebruik van AI voor overheid, burgers en bedrijven dusdanig complex dat er een deltaplan moet worden opgesteld om grip te houden en verantwoorde inzet te kunnen realiseren. Dat schrijft de waakhond naar aanleiding van de tweede Rapportage AI- & algoritmerisico’s Nederland. Generatieve AI-systemen en de onderliggende foundation models brengen nieuwe gebruiksrisico’s en systeemrisico’s met zich mee, waaronder het risico op verspreiding van desinformatie, maar ook op privacy-overtredingen en discriminatie. Volgens de AP gaan de ontwikkelingen dusdanig snel dat de samenleving deze nauwelijks kan bijbenen. Het deltaplan moet ervoor zorgen dat er een beheersingsplan komt te liggen met doelstellingen en afspraken, onder andere met betrekking tot de implementatie van wetgeving. Ook de bewustwording bij burgers zou hierin moeten worden meegenomen. Staatssecretaris Van Huffelen schrijft ondertussen aan de Kamer dat het budget van de Directie Coördinatie Algoritmes (DCA) wordt verdubbeld van 1 miljoen euro naar 2 miljoen euro. De DCA zal zich blijven richten op de bestaande doelen: (I) het signaleren, analyseren en rapporteren van algoritmerisico’s; II) het versterken van samenwerking tussen toezichthouders en; III) het komen tot guidance, gezamenlijke uitleg en overzicht in normen en kaders), waarbij deze doelen voor 2024 verder zijn aangescherpt. Van Huffelen kondigt ook een aantal aanvullende acties aan, waaronder het opzetten van een structuur van proactieve signalering en het uitbreiden van de kennispositie.
Nieuwsbericht AP
Artikel iBestuur
Kamerbrief staatssecretaris Van Huffelen
PNN kritisch over ‘gebrek aan handelen’ Dijkgraaf rond internationale beurspromovendi
Een eenduidige fiscale methodiek vanuit de overheid voor de salariëring van internationale beurspromovendi is geen werkbare oplossingsrichting. Dat schrijft minister Dijkgraaf in reactie op een unaniem aangenomen CDA-motie, waarin het kabinet werd gevraagd om “landelijke afspraken te maken tussen de betrokken ministeries en de uitvoerende diensten […] zodat er een fiscale methodiek komt voor hoe om te gaan met de top-upbeurzen”. Dijkgraaf schrijft dat dit echter niet zomaar mogelijk is en schetst een aantal alternatieve oplossingsrichtingen. Gezien de demissionaire status van het kabinet zou het gelijktrekken en verbeteren van de situatie van de internationale beurspromovendi binnen de huidige wettelijke kaders op dit moment de beste optie zijn. Het Promovendi Netwerk Nederland (PNN) schrijft in een reactie verbaasd te zijn over het gebrek aan handelen vanuit de minister. “Beurspromovendi moeten op dit moment rondkomen van bedragen ver beneden het minimumloon, en maken zich ernstige zorgen over hun financiële situatie. De minister kijkt voor een oplossing naar de universiteiten, maar wij zien dat veel universiteiten tot nu toe niet bereid zijn geweest om het inkomen van beurspromovendi aan te vullen”, aldus PNN-voorzitter Benthe van Wanrooij.
Kamerbrief minister Dijkgraaf
Artikel HOP/U-Today
Artikel PNN
Rathenau Instituut: complexiteit onderschat bij beleid rond gentherapie
De overheid moet strengere voorwaarden opleggen bij publieke investeringen in gentherapie. Dat adviseert het Rathenau Instituut in een kritisch rapport over de manier waarop de overheid het beleid rond gentherapie heeft vormgegeven. Zo is er volgens het Rathenau Instituut sprake van onzekerheid over de werkzaamheid en veiligheid. Ook is er weinig transparantie met betrekking tot de ontwikkelingskosten en is de positie van proefpersonen onderbelicht. "Gentherapie heeft de potentie om de gezondheid van patiënten enorm te verbeteren", aldus onderzoeker Michelle Habets. "Maar het is belangrijk om een compleet en realistisch beeld te hebben over wat de technologie op dit moment wel en niet kan, en welke obstakels er liggen voordat je het op grote schaal kunt toepassen."
Publicatie Rathenau Instituut
Kabinet neemt meeste aanbevelingen uit advies Starters- en Stimuleringsbeurzen over
Minister Dijkgraaf neemt de meeste van de tien aanbevelingen van de adviescommissie Starters- en Stimuleringsbeurzen over. Dat valt te lezen in de kabinetsreactie op het advies. “Ik heb van UNL begrepen dat universiteiten alle aanbevelingen omarmen met uitzondering van aanbeveling 1 die betrekking heeft op de zogenoemde ‘harde knip’. Dit geldt ook voor mij”, aldus Dijkgraaf. Verder neemt de minister een deel van aanbeveling 7 – waarin wordt voorgesteld om de eerste jaren aanvullende middelen beschikbaar te stellen voor de beurzen – niet over. In 2025 zal een eerste kwalitatieve evaluatie door een onafhankelijke commissie plaatsvinden.
Kamerbrief minister Dijkgraaf
Rapport van de adviescommissie starters- en stimuleringsbeurzen
Eerste advies Wetenschappelijke Klimaatraad
Om tot een bruikbare klimaatstrategie te komen is het van belang om eerst een debat te voeren hoe het land er in 2050 uit moet zien. Dat valt te lezen in het eerste advies van de Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR). "Bepaal met elkaar hoe we willen dat ons land er in 2050 uit ziet. Hoe we samenleven, hoe we onze beperkte ruimte gebruiken, hoe we geld verdienen. Maak vanuit daar een strategie voor een klimaatbestendig en klimaatneutraal Nederland in 2050", aldus de onderzoekers. Volgens WKR-voorzitter Jan Willem Erisman begint klimaatbeleid bij een aantrekkelijk en gezamenlijk toekomstbeeld. Het advies van de WKR vormt een van de bouwstenen voor het Klimaatplan 2025-2035 dat het kabinet dit jaar zal moeten opleveren.
Nieuwsbericht WKR
Nieuwsbericht TU/e
Dijkgraaf schetst mogelijke bekostigingsvarianten voor hoger onderwijs
Minister Dijkgraaf heeft een verdiepende analyse over de bekostiging en bekostigingsvarianten voor het hoger onderwijs naar de Kamer gestuurd. Aanvankelijk zou Dijkgraaf hier op ingaan in zijn visiebrief, die zou volgen op de Toekomstverkenning hoger onderwijs. Door de val van het kabinet laat Dijkgraaf deze visiebrief aan een volgende minister. Dijkgraaf benadrukt dat elke variant zowel voor- als nadelen heeft als het gaat om de hoofddoelstellingen van het beleid. “Zo hebben varianten die meer stabiliteit beogen, waar negatieve (kwaliteits-) gevolgen van krimp mee opgevangen kunnen worden, bijvoorbeeld negatieve consequenties voor de toegankelijkheid of de doelmatigheid”, aldus Dijkgraaf. De minister waarschuwt dat aanpassing van de bekostiging directe consequenties kan hebben en daarom zorgvuldige besluitvorming vergt.
Kamerbrief minister Dijkgraaf
Verdiepende analyses
Artikel ScienceGuide
Dijkgraaf en rectoren maken afspraken over wetenschappelijke integriteit en onafhankelijkheid hoogleraren
Minister Dijkgraaf heeft in een gesprek met de rectoren van de Nederlandse universiteiten een aantal concrete acties geformuleerd op het gebied van transparantie van nevenwerkzaamheden van hoogleraren en externe financiering van leerstoelen. In een Kamerbrief worden de acties toegelicht. Hier valt onder andere te lezen dat UNL verwacht begin volgend jaar een eerste overzicht van de externe financiering van gewone hoogleraren te kunnen publiceren. Ook gaan de rectoren en UNL aan de slag om de (academische) vereisten voor bijzondere hoogleraren gelijk te trekken met die van gewone hoogleraren. Dijkgraaf benadrukt dat er het afgelopen jaar al goede stappen zijn gezet en dat hij er vertrouwen in heeft dat universiteiten hiermee verder zullen gaan.
Kamerbrief
Rapport over budget verdelen vrij wetenschappelijk onderzoek
Een grondslag vaststellen voor de verdeling van geld voor vrij wetenschappelijk onderzoek over verschillende wetenschappelijk disciplines is niet eenvoudig. Dat blijkt uit onderzoek dat het Rathenau Instituut heeft uitgevoerd in opdracht van de NWO. De verdeelsleutel voor de verdeling van middelen via de Open Competitie en het Talentprogramma is vooral historisch bepaald, maar een bruikbare expliciete grondslag ontbreekt. Het Rathenau Instituut werd gevraagd hiervoor handvatten aan te reiken, maar dat bleek nog niet eenvoudig. Volgens Rathenau kan alleen de omvang van de vraag naar financiering binnen een wetenschapsgebied als 'praktisch haalbare basis voor budgetverdeling' worden gebruikt. Andere indicatoren als kwaliteit of impact zijn als grondslag niet haalbaar, omdat deze niet goed meetbaar zijn bij type onderzoek waarvoor NWO-programma’s bedoeld zijn.. Naar aanleiding van het rapport wil NWO gaan bekijken of de omvang van de vraag inderdaad kan worden ingezet als weeginstrument.
Publicatie Rathenau Instituut
Nieuwsbericht NWO
Dijkgraaf presenteert onderzoek naar zelfcensuur in hoger onderwijs en wetenschap
Een ruime meerderheid van onderzoekers, docenten en studenten voelt zich ‘in geen enkele mate’ of maximaal ‘in beperkte mate’ beperkt om zich vrij te uiten. Echter, in elk van deze drie groepen bestaan aanzienlijke minderheden die zich wél in redelijke tot zeer sterke mate beperkt voelen om zich vrij te uiten. Dat blijkt uit het rapport ‘Onderzoek naar academische zelfcensuur in hoger onderwijs en wetenschap’. “Het baart me zorgen dat er onderzoekers, studenten en docenten zijn die zich beperkt voelen in het uiten van zichzelf, of die zichzelf zelfs censureren en ik verwacht van instellingen dat een vrije en open academische cultuur prioriteit is en blijft”, aldus minister Dijkgraaf. Naar verwachting zijn het hoger onderwijs en de wetenschap zijn hierin niet uniek. Zo hangen de oorzaken van zelfcensuur samen met bredere ontwikkelingen zoals polarisering van het maatschappelijke debat en de politisering van maatschappelijke onderwerpen. Dijkgraaf onderschrijft de aanbevelingen uit het rapport en gaat met instellingen in gesprek over de implementatie hiervan. Daarnaast gaat de minister bezien op welke gebieden de instellingen op stelselniveau geholpen kunnen worden met (aanvullend) beleid. In een reactie schrijft de KNAW dat zij de ontwikkelingen uit het onderzoek ook herkent en daarover grote zorgen heeft.
Kamerbrief minister Dijkgraaf
Onderzoeksrapport
Reactie KNAW
Dijkgraaf positief over KNAW-advies ‘Waarde van Wetenschap’Het advies ‘Waarde van Wetenschap’ van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen (KNAW) onderschrijft de visie van minister Dijkgraaf op de waarde van wetenschap. Dat valt te lezen in de kabinetsreactie op het advies. De minister deelt de mening dat wetenschap meerdere waarden heeft, zowel intrinsieke (de productie van nieuwe kennis en Bildung door onderwijs) als extrinsieke (impact op de maatschappij en de economie). In de brief reageert Dijkgraaf op de aanbevelingen. De minister ziet mogelijkheden om wetenschappelijke inzichten, met name die van onderzoekers aan universiteiten en hogescholen, beter te benutten voor beleid. “Ik richt daarom, binnen de bestaande begroting, een team op dat aan de hand van concrete beleidsvraagstukken verkent en beproeft hoe de interactie tussen beleid en wetenschap structureel en dynamisch kan worden vormgegeven”, zo valt te lezen.
Kamerbrief minister Dijkgraaf
Publicatie KNAW
Nieuwsbericht KNAW
Jetten presenteert Meerjarig Missiegedreven Innovatieprogramma Kernenergie
Minister Jetten heeft het Meerjarig Missiegedreven Innovatieprogramma (MMIP) Kernenergie naar de Kamer gestuurd. Dit programma is opgezet door een verkennend missieteam Kernenergie, met vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, kennisinstellingen en de overheid. “Met dit MMIP is gekozen voor een programmatische aanpak van essentiële investeringen in kennis en innovatie in het nucleaire domein, waarvoor € 65 miljoen is aangevraagd bij het Klimaatfonds”, aldus Jetten.
Kamerbrief minister Jetten
Meerjarig Missiegedreven Innovatieprogramma (MMIP)
Van Huffelen presenteert geactualiseerde Werkagenda Waardengedreven Digitaliseren
Voor het kerstreces heeft staatssecretaris Van Huffelen de Kamer in een zeer uitgebreide verzamelbrief bijgepraat over een waaier aan onderwerpen rond het thema digitalisering. De Kamer ontvangt voortaan vier keer per jaar een verzamelbrief digitalisering. Volgens Van Huffelen komt de samenhang tussen en coördinatie over de verschillende digitaliseringsonderwerpen en de ontwikkelingen daarbinnen beter tot uiting in een dergelijke verzamelbrief. De staatssecretaris presenteert onder andere een geactualiseerde Werkagenda Waardengedreven Digitaliseren en reageert op het manifest ‘Herprogrammeer de Overheid’. Computable en iBestuur hebben geschreven over de enkele opvallende punten uit de brief.
Verzamelbrief Digitalisering
Bijlagen bij verzamelbrief
Persbericht Rijksoverheid
Artikel iBestuur
Artikel Computable
Eerste Kamer kritisch op Nationaal Groeifonds
De Eerste en Tweede Kamer worden begin 2024 apart geïnformeerd over de vierde ronde van het Nationaal Groeifonds (NGF). Voor die tijd worden geen onomkeerbare stappen gezet. Dit heeft het kabinet in de Eerste Kamer toegezegd tijdens een kritisch debat over het NGF. Zowel coalitie- als oppositiepartijen uitten diverse bezwaren over het fonds, bijvoorbeeld over het ontbreken van de toegezegde evaluatie en of een aantal investeringen niet als subsidie vanuit een ministerie hadden kunnen worden gedaan. Voor het kerstreces presenteerde minister Adriaansens de tussentijdse evaluatie van het NGF. De onderzoekers concluderen in algemene zin dat het NGF rechtmatig, doelmatig en doeltreffend functioneert, en dat het NGF is ingericht op het krijgen van kwalitatieve voorstellen die bijdragen aan het doel om het duurzaam verdienvermogen van Nederland te vergroten.
Samenvatting debat Eerste Kamer
Kamerbrief minister Adriaansens
Evaluatie Nationaal Groeifonds
Artikel ScienceGuide
