AWTI e-mail alert 31 augustus 2023

Universiteit Leiden publiceert lijst van samenwerkingsverbanden met fossiele industrie
De Universiteit Leiden heeft een lijst van onderzoekssamenwerkingen met de fossiele industrie gepubliceerd, in reactie op zorgen van studenten en medewerkers. “Samenwerkingen met organisaties in de energiesector, waaronder partijen die betrokken zijn bij de productie van fossiele brandstoffen, maken dus ook (nog) onderdeel uit van ons onderzoeksportfolio. We zijn ons ervan bewust dat onze onderzoekssamenwerking met de fossiele industrie vragen en dilemma’s oproept. De Universiteit Leiden wil over lopende samenwerkingen met de fossiele industrie open zijn, ook in het licht van de huidige maatschappelijke discussie en de vragen die er zijn, en publiceert daarom deze lijst”, aldus Anettje Ottow, voorzitter van het college van bestuur. HOP/U-Today heeft een artikel geschreven over enkele opvallende samenwerkingen uit de lijst. Zo heeft de universiteit een gift van 100.000 euro aangenomen van een Saoedisch oliebedrijf voor een reeks lezingen en een cultuurmarkt op het gebied van Arabische geschiedenis. Ook blijkt dat oliebedrijven onderzoek naar kwantumcomputers financieren.
Nieuwsbericht Universiteit Leiden
Artikel HOP/U-Today
 

Digital Services Act van kracht voor grootste online platforms en zoekmachines
Op 25 augustus is de Digital Services Act (DSA) in werking getreden voor de negentien grootste online platforms en zoekmachines, maar de handhaving hierop roept vragen op. EURACTIV en Politico hebben een artikel geschreven over de implicaties en uitdagingen van de nieuwe wet. EURACTIV verwacht dat de Europese Commissie de komende maanden maatregelen zal nemen om de implementatie van de DSA te ondersteunen, om de verplichtingen voor platforms te verduidelijken en om naleving te stimuleren. Politico benadrukt dat de DSA ambitieus is en dat effectieve handhaving nu een uitdaging is voor Europese instanties. Vanaf 24 februari 2024 geldt de DSA voor alle platforms.
Artikel EURACTIV
Artikel Politico
 

Britse overheid organiseert internationale top over veiligheidsrisico’s AI
Op 1 en 2 november organiseert de Britse overheid de eerste internationale top over de veiligheid van kunstmatige intelligentie. Het land hoopt dat de gesprekken zullen bijdragen aan de verdere ontwikkeling van een gedeelde aanpak over de veiligheidsmaatregelen die nodig zijn om de risico’s van AI te beperken. “Om de buitengewone mogelijkheden van kunstmatige intelligentie ten volle te kunnen benutten, moeten we de risico’s aanpakken en ervoor zorgen dat deze zich de komende jaren veilig kan ontwikkelen”, aldus de Britse premier Rishi Sunak.
Persbericht Britse overheid

Brancheorganisaties pleiten voor minister voor Digitale Zaken
In het manifest ‘Nederland kiest: De Toekomst is Digitaal’ roepen acht samenwerkende brancheorganisaties de politiek op om digitalisering een belangrijke plek te geven in de verkiezingsprogramma’s. Ook pleiten de organisaties ervoor om de digitale kennis bij bestuurders en politici te verbeteren, het toezicht op regulering te verbeteren én om in het nieuwe kabinet een minister voor Digitale Zaken te benoemen in plaats van een staatssecretaris. In het manifest wordt aan de hand van zeven onderwerpen uitgelegd hoe digitalisering een bijdrage kan leveren aan het oplossen van grote vraagstukken, en wat nodig is om dit te bereiken. iBestuur wijdt hier een artikel aan.
Artikel iBestuur
Verkiezingsmanifest ‘Nederland kiest: De Toekomst is Digitaal’
 

Kabinet presenteert dit jaar nog een visie op generatieve AI
Minister Weerwind verwacht dat het kabinet eind dit jaar een kabinetsvisie op generatieve AI zal presenteren. Hierin wordt onder andere uiteengezet welk handelingsperspectief de Nederlandse overheid heeft om te waarborgen dat deze technologie op verantwoorde manier in de samenleving wordt ingebed. Ook wordt hierbij een nadere analyse uitgevoerd van auteursrechtelijke vraagstukken gerelateerd aan generatieve AI. Dat valt te lezen in de beantwoording op schriftelijke vragen van de PvdD. Weerwind deelt de zorg of gegevensbescherming door ChatGPT in overeenstemming met de regels van het gegevensbeschermingsrecht plaatsvindt. Daarom vindt de minister het een goede zaak dat de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) moederbedrijf OpenAI per brief om opheldering heeft gevraagd. Computable heeft een artikel geschreven naar aanleiding van de antwoorden van Weerwind.
Artikel Computable
Beantwoording Kamervragen
 

TU Delft ontvangt 5 miljoen euro voor zoektocht naar ‘ontbrekende schakel’ in quantumcommunicatie
De TU Delft en haar Kavli Institute of Nanoscience hebben een subsidie van vijf miljoen dollar ontvangen voor een onderzoeksproject om het quantumequivalent van telecommunicatie te ontwikkelen. Met de subsidie gaat een team van 14 quantumfysici en biofysici op zoek naar een ontbrekende schakel tussen quantumcomputing, -detectie en -communicatie: een systeem om quantuminformatie over een breed frequentiebereik te verzenden en ontvangen. Een dergelijk systeem zou gestandaardiseerde signaaloverdracht tussen quantumapparaten mogelijk maken, vergelijkbaar met hoe het huidige wereldwijde telecommunicatienetwerk de wereld op dit moment al verbindt en in staat stelt om informatie te delen.
Nieuwsbericht TU Delft
 

NWO kent 188 Veni-beurzen toe aan veelbelovende onderzoekers
188 veelbelovende onderzoekers uit de volle breedte van de wetenschap hebben in de zomer een Veni-beurs toegewezen gekregen van NWO. De beurzen financieren tot 280.000 euro, zodat de laureaten de komende drie jaar hun eigen onderzoeksmiddelen verder kunnen ontwikkelen. De beurzen zijn onderdeel van het NWO-Talentprogramma en richten zich op onderzoekers die recent gepromoveerd zijn. Het gaat om uiteenlopende onderwerpen, waaronder projecten over rivierdelta’s op Mars, toekomstige huisartsenzorg en vliegende robots voor het onderhoud van offshore windturbines. 
Nieuwsbericht NWO
Toewijzingen Veni-beurzen
 

Wat kan de Einstein Telescope voor Nederland betekenen?
Over een aantal jaar wordt besloten of de Europese Einstein Telescope (ET) wordt gebouwd in de regio Sardinië of Euregio Maas-Rijn. Het Nikhef instituut, het Nationaal instituut voor subatomaire fysica, experimenteert samen met 15 kennispartners uit Nederland, België en Duitsland met de benodigde apparatuur voor de werking van de mega onderzoeksinfrastructuur. In een interview met Neth-ER betoogt Nikhef-directeur en natuurkundige Stan Bentvelsen het belang van het project en het Nederland-Belgische-Duitse bid. “De Telescope zal het ultieme instrument zijn voor het meten van zwaartekrachtsgolven. Dat wil zeggen dat de gevoeligheid zo groot wordt dat je vanuit alle hoeken zwaartekrachtsgolven kan detecteren in het universum, zelfs tot vlakbij de oerknal”, aldus Bentvelsen.
Artikel Neth-ER
 

‘Meer academische kennis nodig over digitalisering en gevolgen daarvan’
De samenleving is nog niet goed genoeg toegerust op de razendsnelle ontwikkelingen op het gebied van digitalisering, en de digitale wetenschap kan hierbij helpen. In een interview in het kader van de Opening van het Academisch Jaar in Tilburg vertelt decaan Boudewijn Haverkort van de Tilburg School of Humanities of Digital Sciences over de mogelijkheden van digitalisering, wat er nodig is op het gebied van beheersing en wat de rol van de wetenschap en het wetenschappelijk onderwijs  daarbij zou moeten zijn. Haverkort vindt eigenlijk dat alle curricula met het oog op digitalisering vernieuwd moeten worden en dat alle wetenschappers op de hoogte moeten zijn van digitale ontwikkelingen. “In Nederland is er nog te weinig bewustzijn, te weinig kennis op het gebied van digitalisering. Er heerst ‘een soort Californian technologie optimisme: er komt vernieuwing uit voort, wat op zich wel te waarderen is’. Maar het is wel zo verstandig om als samenleving ook te beseffen waar we mee bezig zijn”, aldus Haverkort.
Nieuwsbericht Tilburg University
 

RDI en RvA gaan samenwerken rond cybersecurity certificering
De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) en Raad voor Accreditatie (RvA) gaan samenwerken op het gebied van cybersecurity certificering. Dit moet er voor zorgen dat de instanties die een accreditatie en autorisatie aanvragen, sneller een beslissing ontvangen. De organisaties willen onder andere meer informatie delen en expertise uitwisselen. “Tijdens een gezamenlijke beoordeling geven wij allebei invulling aan onze eigen rol. Dat kwam niet eerder voor. Bovendien verkrijgen beide partijen hierdoor een completer beeld van de betreffende instelling op dit onderwerp. Dit draagt fundamenteel bij aan de betrouwbaarheid van CSA-gecertificeerde producten, -diensten en processen”, aldus Roeland Nieuweboer, voorzitter Raad van Bestuur van de RvA.
Nieuwsbericht RDI
 

Wat wil Nieuw Sociaal Contract met het hoger onderwijs?
De nieuwe politieke partij van Pieter Omtzigt, Nieuw Sociaal Contract (NSC), gaat meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen en zou volgens recente peilingen mogelijk een grote machtsfactor kunnen worden. HOP/U-Today en ScienceGuide hebben respectievelijk in kaart gebracht wat Omtzigt als zelfstandig Kamerlid op het gebied van hoger onderwijs en wetenschap van zich heeft laten horen. Omtzigt heeft zich onder andere eerder ingezet tegen de verengelsing van opleidingen en de toestroom van internationale studenten.
Artikel HOP/U-Today
Artikel ScienceGuide
 

Hoe onderscheid je straks nog immersieve media-ervaringen van de werkelijkheid?
Wat gebeurt er als je een ervaring reëel voelt, terwijl je weet dat je een Virtual Reality (VR)-bril op hebt? Dat onderzoekt het Rathenau Instituut in een interview met Tilo Hartmann, hoogleraar Virtual Reality en Communicatie aan de VU. Hartmann is optimistisch over de kansen die de technologie kan bieden, bijvoorbeeld voor de behandeling van angstklachten. Tegelijkertijd is het belangrijk om bewust te zijn van de risico’s, o.a. op het gebied van privacy en desinformatie. Het interview is onderdeel van een reeks met onder andere filosofen, kunstenaars en psychologen over de impact van immersieve technologieën.
Interview Rathenau Instituut

Wat staat er op de najaarsagenda van het Europese onderzoeks- en innovatiebeleid?
Science Business geeft een overzicht van de prioriteiten in het Europese onderzoeks- en innovatiebeleid voor de komende maanden. Zo wordt het voorstel voor een Strategic Technologies for Europe Platform (STEP) besproken, waarin de meest recente onderdelen van de groene en digitale ambities van de huidige Europese Commissie zijn vastgelegd. Het platform moet Europees leiderschap op het gebied van cruciale technologieën ondersteunen. Ook moet het strategische plan voor de laatste drie jaar van Horizon Europe – ter waarde van 95,5 miljard euro – voor het einde van het jaar afgerond zijn. Ook andere onderwerpen worden benoemd, waaronder de invulling van het Spaanse Voorzitterschap van de EU, het aantreden van een nieuwe Eurocommissaris voor onderzoek en innovatie én de impasse tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU rond de mogelijke associatie met Horizon Europe.
Artikel Science Business
 

Europese Commissie wil Chinese telecomgiganten weren uit Horizon Europe
De Europese Commissie wil de deelname van de Chinese telecomgigant Huawei aan Horizon Europe beperken, schrijft Science Business. Aan het begin van de zomer kondigde de Commissie al aan dat er grote zorgen zijn over de Chinese telecombedrijven Huawei en ZTE, vanwege angst voor spionage en te sterke Europese technologische afhankelijkheid van Chinese bedrijven. Lidstaten werden opgeroepen, en ondersteund, om de ruimte van deze bedrijven te beperken en te pogen hen uit te sluiten van mobiele netwerken. Eurocommissaris Vestager heeft nu expliciet bevestigd dat de Commissie van plan is om de nieuwe hoge risicostatus van de bedrijven te weerspiegelen ‘in alle relevante EU-financieringsprogramma’s en instrumenten, inclusief alle delen van Horizon Europe’. 
Artikel Science Business
 

EIT Digital en EBAN slaan handen ineen om Europees ondernemerschap te stimuleren
Het European Institute of Innovation & Technology (EIT) Digital en het European Business Angels Network (EBAN) kondigen aan dat zij hun samenwerking willen intensiveren. Zij willen het pan-Europese netwerk van beginnende investeerders van EBAN combineren met het enorme deep-tech ecosysteem van EIT Digital. De partijen verwachten elkaar te kunnen versterken, omdat het lanceren van deeptech start-ups een kapitaalintensieve onderneming is die vaak de steun van business angels vereist. “Onze gecombineerde krachten zullen ons in staat stellen een aanzienlijke impact te hebben op het Europese deeptech- en digitale ondernemerslandschap en zelfs zo ver te gaan dat we het concurrentievermogen van Europa op mondiale schaal kunnen versterken”, aldus EIT Digital Chief Innovation Officer Diva Tommei.
Persbericht EIT
 

Gebruik van European Research Infrastructure Consortium neemt toe
Het gebruik van European Research Infrastructure Consortium (ERIC), een juridisch kader voor gemeenschappelijke onderzoeksinfrastructuur,  versnelt. Dat blijkt uit het derde rapport van de Europese Commissie over deze verordening. Sinds 2011 zijn er 26 ‘ERIC’s’ opgericht, voornamelijk voor gemeenschappelijke Europese onderzoeksinfrastructuur-initiatieven. Dit zou moeten bijdragen aan het structureren en integreren van onderzoeksactiviteiten en -middelen binnen de Europese Onderzoeksruimte (ERA). Het rapport laat zien dat de financiële en operationele duurzaamheid van ERIC’s een uitdaging blijft. Daarom wordt aanbevolen dat verdere inspanningen nodig zijn om de toegang tot ERIC’s en de beschikbaarheid van hun diensten te versterken én om een aantal operationele uitdagingen aan te pakken.
Publicatie Europese Commissie
 

Duitse onderzoekers pleiten voor internationaal observatorium academische vrijheid
Onderzoekers van de Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften (BBAW) pleiten voor  de oprichting van een observatorium dat de keerzijden van internationale wetenschapssamenwerking in kaart brengt. In een essay betogen de onderzoekers dat de bewaking van de academische vrijheid structureel moet geschieden, niet incidenteel. ScienceGuide heeft een artikel geschreven naar aanleiding van het essay.
Publicatie BBAW
Artikel ScienceGuide
 

Lidstaten voeren inspanningen op rond digitale overheidsdiensten en digitale vaardigheden
EU-lidstaten boeken vooruitgang in het bevorderen van digitale geletterdheid en bij het implementeren van innovatieve technologieën in overheidsdiensten. Dat blijkt uit een rapport van de Europese Commissie over de uitvoering van de Verklaring van Berlijn (2020). Het doel van de verklaring is om het vertrouwen van burgers in de digitale transformatie te vergroten, waarbij de overheid een belangrijke voorbeeldfunctie moet pakken. De verklaring geldt als input voor de digitale ambities van de Europese Commissie. Het rapport laat positieve trends zien op de meeste beleidsterreinen. Zo is er een toename van strategieën, projecten en raden bedoeld om de grondrechten en democratische waarden in de digitale omgeving te bevorderen. Ook hebben lidstaten gezorgd voor nieuwe strategieën en initiatieven gericht op betere  digitale vaardigheden en competenties van inwoners.
Persbericht Europese Commissie

G20-digitaliseringsministers spreken zich samen uit over digitale innovatie en inclusie
De G20-ministers voor digitale zaken zijn het, na een topbespreking in India. eens geworden over een gezamenlijke verklaring ter bevordering van digitale innovatie en inclusie, digitale vaardigheden en veiligheid in de digitale economie. In de verklaring wordt onder andere benadrukt dat digitale publieke infrastructuur (DPI) veilig en interoperabel moet zijn en inclusie, innovatie en concurrentie op een betrouwbare manier moet bevorderen, met inachtneming van mensenrechten en fundamentele vrijheden. De uitkomsten van deze topbespreking moeten als input dienen voor de G20-top van 9-10 september.
Persbericht Europese Commissie
Verklaring G20-ministers voor digitalisering
 

Nature: Moet de wetenschappelijke definitie van een embryo veranderen?
In het laboratorium gekweekte structuren die zich kunnen ontwikkelen tot foetussen moeten worden gedefinieerd – en gereguleerd – als embryo’s, stelt een team van onderzoekers. In een artikel op Nature worden de ethische dilemma’s en recente discussies omtrent embryo-ontwikkeling onderzocht. Volgens voorstanders zou een herdefinitie de huidige kennis beter weergeven en de weg vrijmaken voor nauwkeurigere en inclusievere discussies hierover in de wetenschap. Volgens tegenstanders zou het te vroeg zijn om dergelijke onderscheidingen te formaliseren.
Artikel Nature
 

Nature: Hoe gezondheidsonderzoek zijn CO2-uitstoot kan verminderen
Het implementeren van duurzame praktijken in gezondheidsonderzoek zou het veld kunnen helpen om zijn enorme ecologische voetafdruk te verkleinen. Dat schrijft Nature naar aanleiding van  een rapport in opdracht van de Wellcome Trust, een Britse non-governmental organisation gericht op het subsidiëren van, voornamelijk medisch, onderzoek. Vooral het energieverbruik en de afvalproductie van gezondheidsonderzoek is momenteel erg vervuilend. Zo blijkt uit een onderzoek uit 2011 dat één enkele klinische proef ongeveer 180 ton kooldioxide kan produceren, wat het equivalent is van wat 35 inwoners van Groot-Brittannië jaarlijks produceren. Het hoge energieverbruik komt onder andere door de noodzaak voor koude opslag in laboratoria. Het rapport bespreekt en beoordeelt de bestaande inspanningen om energieverbruik en -verspilling terug te dringen van gezondheidsonderzoek over de hele wereld. Hieruit zijn 146 duurzaamheidsinitiatieven in 8 categorieën geïdentificeerd.
Publicatie Wellcome
Artikel Nature
 

IEEE Standards: Prioriteit aan mens en planeet als maatstaf voor verantwoorde AI
De Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE) Standards Association heeft een paper gepubliceerd waarin de succesfactoren voor verantwoorde kunstmatige intelligentie (AI) worden onderzocht. Het rapport is een aanvulling op een eerder rapport (‘A Call to Action for Businesses Using AI’) en onderzoekt de succesmaatstaven van verantwoorde AI én welzijnsstatistieken. Het paper richt zich op het beoordelen van AI (waarvoor organisatorische waarden worden ingezet), het toepassen ervan (hoe implementeert een organisatie de principes en maatstaven van verantwoorde AI) en het versterken van AI (hoe schaalt een organisatie haar werk op om te groeien en het succes van verantwoorde AI-statistieken te meten).
Publicatie IEEE
 

IWH: Overname van startups zou O&O-activiteiten ervan ondersteunen
Onderzoekers van het Halle Institute for Economic Research (IWH) zouden gevestigde bedrijven startups kunnen helpen door ze over te nemen en de O&O belastingkredieten die zij ontvangen door te sluizen naar de startup. Zij noemen dit ‘een nieuwe manier om bij te dragen aan het startup-ecosysteem’. In het onderzoek zijn 3.587 bedrijven tussen 1990 en 2015 onderzocht? Volgens de onderzoekers vergroten gevestigde bedrijven hun overnameactiviteiten als zij in aanmerking komen voor O&O-belastingkredieten. Dit zou de financiële beperkingen waarmee startups te maken krijgen kunnen verlichten en bijdragen aan een effectievere allocatie van O&O-kapitaal en arbeid.
Publicatie IWH
 

Denktank CSIS: Japan wil zijn halfgeleiderindustrie nieuw leven inblazen
Eind jaren tachtig was de Japanse halfgeleiderindustrie goed voor ruim 50 procent van de wereldproductie, maar dit is in 2022 gedaald tot slechts 9 procent. In een analyse onderzoekt de denktank Center for Strategic and International Studies (CSIS) de ambitieuze beleidsplannen van het land, die als doel hebben het internationale concurrentievermogen van zijn halfgeleiderindustrie te herstellen. Hierbij nemen Japanse beleidsmakers afstand van een aantal elementen die het industriebeleid van het naoorlogse tijdperk karakteriseerden, zoals beperkingen op buitenlandse investeringen en een afkeer om grote productiefaciliteiten in buitenlandse handen in Japan te laten opereren. Samenwerking met buitenlandse partners wordt nu als noodzakelijk gezien, zoals de recente intensiveringen in diverse samenwerkingsverbanden met de Verenigde Staten laten zien.
Analyse CSIS
 

Denktank ITIF: Moet de VS versnellen, China vertragen, of allebei?
Hoe moeten Amerikaanse beleidsmakers reageren op de Chinese drang naar techno-economische dominantie? Dat onderzoekt de denktank Information Technology & Innovation Foundation (ITIF). De denktank stelt dat de VS zowel zou moeten inzetten op het versnellen van zijn eigen innovatie en economische groei als op het vertragen van China, omdat de V.S. anders de race om de belangrijkste strategische industrieën zal verliezen.
Publicatie ITIF