AWTI e-mail alert 9 april 2020

Coronacrisis geeft impuls aan open science

Open Access NL heeft op zijn website een rubriek speciaal over COVID-19 in het leven geroepen. Die gaat over hoe wetenschappers papers en onderzoeksresultaten drempelvrij beschikbaar kunnen stellen en hoe ze hun onderzoeksinformatie rond COVID-19 kunnen verrijken. Science|Business houdt een live-blog bij met de laatste berichten over de impact van de crisis op onderzoek en innovatie en wat overheden, financiers, bedrijven, universiteiten, beroepsverenigingen en wetenschappers doen om de pandemie te stoppen of het hoofd te bieden. De Europese Commissie (EC) heeft op haar site een rubriek in het leven geroepen over het coronavirus-onderzoek dat zij financiert en nieuwe financieringsmogelijkheden. Over dat laatste houdt Science|Business een database bij met, naast de Europese financieringsmogelijkheden, ook veel nationale informatie. Het Joint Research Centre (JRC) en de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) hebben een speciale webrubriek met ‘open source’-informatie over epidemieën en het voorkomen en tegengaan ervan (The Epidemic Intelligence from Open Sources (EIOS) initiative). Twee artikelen van ScienceGuide en één van Science|Business beschrijven het belang van open science in tijden van crisis.
COVID-19 rubriek Open Science NL
COVID-19 live-blog Science|Business
Webrubriek EC
Database Science|Business
Webrubriek JRC / WHO
Artikel ScienceGuide – 1
Artikel ScienceGuide – 2
Artikel Science|Business

Europa: Donkere wolken pakken zich samen boven wetenschap door uitblijven MFK

Vorige maand bepaalden de onderhandelingen over het Meerjarig Financieel Kader (MFK) nog de Europese politieke agenda. Nu, met de coronacrisis die alle aandacht vraagt, komt het doemscenario van geen akkoord steeds dichterbij. Dat zou ook grote gevolgen hebben voor de wetenschap. Artikelen van Neth-ER en Science|Business schetsen de ontstane situatie en de mogelijke gevolgen ervan, en wegen de kansen dat er toch nog een oplossing komt. Die zijn klein: alle partijen denken nu toe voornamelijk aan zichzelf en lijken nauwelijks bereid elkaar tegemoet te komen. De voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen schreef afgelopen week een opiniestuk over hoe zij denkt dat Europa zich de komende jaren moet ontwikkelen. Hierin heeft ze het over de noodzaak van het opzetten van een “Marshallplan voor Europa. De kern ervan zou een krachtige nieuwe EU-begroting moeten zijn.”
Artikel Neth-ER
Artikel Science|Business
Opiniestuk Von der Leyen

Innovatieve antwoorden van overheden op de COVID-19-crisis

Het wetenschaps-, technologie‑ en innovatiebeleid (WTI) speelt een cruciale rol in het antwoord van overheden op de Covid-19-crisis, waarbij landen bijna dagelijks nieuwe beleidsmaatregelen invoeren. Het Committee for Scientific and Technological Policy van de OESO houdt bij welke maatregelen dat zijn. Hiervoor is de STIP Covid-19 Watch in het leven geroepen. De coronacrisis heeft er ook toe geleid dat regeringen op andere terreinen innovatieve maatregelen nemen. Deze worden verzameld door het Observatory of Public Sector Innovation van de OESO (OECD-OPSI). Omdat deze organisatie niet het hele veld kan overzien, zijn externe bijdragen welkom.
STIP Covid-19 Watch
Nieuwsbericht OECD-OPSI
Overzicht voorbeelden OECD-OPSI
 

De Jonge Akademie: “Erken en waardeer solidariteit in tijden van crisis”

Ook voor wetenschappers is het momenteel geen ‘business as usual’. De Jonge Akademie vreest dat zonder solidariteit en ruimhartigheid richting collega’s in deze crisis een kloof zal ontstaan tussen wetenschappers. Ze roept op tot solidariteit. Daar moeten universiteiten, NWO en andere subsidiegevers aan bijdragen.
Nieuwsbericht De Jonge Akademie
Artikel ScienceGuide

Nieuw mondmasker klaar voor massaproductie

Het Reinier de Graaf ziekenhuis in Delft deelt een ontwerp voor FFP2-mondmaskers met de Nederlandse overheid. Mondmaskers die volgens dit ontwerp worden gemaakt, beschermen zorgpersoneel goed tegen het coronavirus. Volgens het ziekenhuis kan er met dit ontwerp een massaproductie opgezet worden, zodat er snel een einde komt aan het tekort aan veilige mondkapjes. Voor alle organisaties die bezig zijn met het ontwerpen van nieuwe mondkapjes, heeft het Octrooicentrum Nederland op een rij gezet hoe ze octrooien kunnen zoeken en vinden waarop nieuwe beschermingsmiddelen geen inbreuk mogen plegen.
Nieuwsbericht Reinier de Graaf ziekenhuis
Artikel Octrooicentrum Nederland

Kabinet werkt aan apps voor signaleren coronabesmetting

Het kabinet wil fors inzetten op apps om de verspreiding van het coronavirus in te dammen. Dat zei minister Hugo de Jonge (VWS) op een persconferentie die hij afgelopen dinsdag, samen met premier Mark Rutte, gaf. “Twee apps vormen straks de kern van het nieuwe testbeleid”. De Jonge benadrukt dat er nog onderzoek wordt gedaan. “Alleen als de privacy gewaarborgd is, gaan we dit doen.” Een artikel van de NOS legt uit hoe landen als Duitsland, Israël, China en Rusland dit soort apps al gebruiken. Nieuwsuur zocht eerder uit hoe ver Nederland mag gaan met het gebruik van online data van burgers om het virus te bestrijden.
Nieuwsbericht DroidApp
Artikel NOS
Uitzending Nieuwsuur (YouTube)

Bedrijven en wetenschappers werken aan nieuwe coronatests

Nederlands kampt met een nijpend tekort aan testmateriaal voor COVID-19. Een artikel van De Ingenieur laat zien dat bedrijven en wetenschappers de klok rond werken om in sneltreinvaart Nederlandse testmaterialen te produceren. Bedrijven en wetenschappers die hiermee bezig zijn, hebben de Viralert Foundation opgezet, die nadenkt over de strategie die ons land zou moeten hanteren om de verdere verspreiding van SARS-COV-2 te beperken.
Artikel De Ingenieur
Website Viralert Foundation

Kabinet erkent noodzaak voorbereiding op mogelijke digitale ontwrichting

De regering heeft, in een brief aan de Tweede Kamer, een reactie gegeven op het WRR-rapport ‘Voorbereiden op digitale ontwrichting’. Hierin zet het uiteen hoe de overheid zich voorbereidt op digitale incidenten en welke maatregelen er worden genomen voor het verhogen van onze digitale weerbaarheid. Het kabinet onderschrijft de hoofdaanbeveling van de WRR dat de voorbereiding op incidenten een nadrukkelijk onderdeel moet zijn van het nationale veiligheidsbeleid.
Nieuwsbericht WRR
Kamerbrief (pdf)

Bijna 3 op de 5 Nederlanders maakte in 2019 gebruik van online platforms

Van de Nederlanders van 12 jaar of ouder heeft 58 procent in 2019 wel eens gebruik gemaakt van online platforms om goederen of diensten te bestellen of uit te wisselen. Het vaakst bestelden mensen maaltijden, kochten tweedehands goederen of boekten een accommodatie via zo’n online platform. Dit blijkt uit het onderzoek ICT-gebruik van huishoudens en personen 2019 van het CBS.
Nieuwsbericht CBS
 

Onderzoekers raken uitgeput en geïnspireerd door COVID-19 uitdaging

De uitbraak van het nieuwe coronavirus geeft tal van wetenschappelijke disciplines een enorme impuls. Dat leidt enerzijds tot overwerktheid en anderzijds tot een veel grotere bereidheid om samen te werken. Dat constateert een artikel van Science|Buisiness. “Tegelijkertijd staat zeer veel relevante wetenschappelijke informatie nog achter betaalmuren”, aldus een artikel van ScienceGuide. Dat ziet in de ontstane situatie een bevestiging van de noodzaak van meer open access en open science (zie ook artikel hierna).
Artikel Science|Business
Artikel ScienceGuide

ERAC wil meer gecentraliseerde Europese aanpak open science & open innovation

In de EU-lidstaten is veel aandacht voor de ontwikkeling van open science en open innovatie. Maar die ontwikkeling verloopt te veel langs nationale lijnen, ziet een rapport van de Standing Working Group on Open Science and Open Innovation, de adviescommissie voor de Europese Onderzoeksruimte (ERAC). Ze pleit voor een meer centrale, inclusieve en gecoördineerde aanpak vanuit de EU, ook van de monitoring van het beleid.
Rapport ERAC (pdf)
Artikel Neth-ER

ALLEA: European Open Science Cloud moet sterkere basis krijgen

Er zijn tekortkomingen in de wettelijke en technische basis van de European Open Science Cloud (EOSC). Zo sluiten de regels niet goed aan bij de Europese regelgeving, zegt de European Federation of Academies of Sciences and Humanities (ALLEA) in een position paper. De EOSC zou ook geschikt moeten worden gemaakt om te kunnen werken met regionale data clouds.
Persbericht ALLEA
Publicatie ALLEA
Nieuwsbericht Neth-ER

AVG blijft zorg voor gezondheidsonderzoek

Twee jaar na invoering blijven gezondheidsonderzoekers het hoofd breken over de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG; GDPR). De wet stelt bijkomende voorwaarden aan het verrichten van onderzoek, maar laat ook weer plaats voor uitzonderingen, die iedereen echter verschillend interpreteert. Met het oog op de aanstaande evaluatie van de verordening, analyseert Audrey Hergaarden – stagiaire bij Neth-ER, de stand van zaken en doet aanbevelingen voor regelgevers en toezichthouders.
Artikel Neth-ER

Hoe zal het coronavirus de wereld veranderen?

Sommige mensen geloven dat de pandemie een kans is om de samenleving opnieuw vorm te geven en een betere toekomst op te bouwen. Anderen vrezen dat het bestaande onrechtvaardigheden alleen maar erger maakt. Een artikel van The Guardian beschrijft de opinies hierover. Econoom Mariana Mazzucato betoogt in artikelen van Project Syndicate en het World Economic Forum (WEF) dat de coronacrisis een aangrijpingspunt zou kunnen zijn voor een maatschappelijke transitie naar groene en inclusieve groei. De Britse organisatie Nesta en het United Nations Development Programme (UNDP) organiseerden op 26 maart een virtuele sessie over het onderwerp. Een verslag is te vinden op Medium.com. De Nederlanders Paul Nillesen (Strategy& / PwC) en Jan Willem Velthuijsen (PwC) pleiten in een opiniebijdrage voor de NRC voor een New Deal “à la Roosevelt, maar dan een groene”. De Rabobank maakte een scenario-analyse van twee belangrijke keuzes die de maatschappij na afloop van de coronacrisis moet maken: 1. kiezen we voor robuuste welvaart (bv meer productie in het westen) of voor efficiënte groei (bv meer productie in China), en 2. kiezen we voor weinig of voor veel overheid? Dat levert scenario’s op die “niet in beton zijn gegoten, maar wel een geschikt startpunt vormen voor het strategisch denken en het gesprek over de inrichting van onze maatschappij na de coronacrisis.” Nog twee artikelen van Project Syndicate vragen zich af wie straks de leider van de wereld wordt en dus het meeste in de melk te brokkelen heeft: Europa of China? Of toch gewoon de VS?
Artikel The Guardian
Artikel Project Syndicate – 1
Artikel WEF
Artikel en podcast Medium.com
Artikel NRC (registratie verplicht)
Artikel Rabobank
Artikel Project Syndicate – 2
Artikel Project Syndicate – 3

Coronacrisis stemt tot nadenken over toekomstige energievoorziening

De coronacrisis heeft het belang van een ongestoorde digitale communicatie extra duidelijk gemaakt. En daarvoor is ongestoorde levering van elektriciteit een absolute voorwaarde. Het Internationaal Energie Agentschap heeft een webrubriek opgezet over mondiale energiemarkten, bestendigheid van de energievoorziening en klimaatverandering.
Webrubriek IEA

Minder regionale middelen voor onderzoek en innovatie

De regeringen van de EU-lidstaten krijgen de mogelijkheid om al hun resterende middelen uit het fonds voor regionale cohesie van dit jaar te besteden aan het bestrijden van (de effecten van) de Covid-19-pandemie. Dat kan leiden tot een verlies van ongeveer 18 miljard euro voor innovatie, waarvan 6 miljard euro voor onderzoek en ontwikkeling op regionaal niveau, waarschuwt een bericht van Research Professional News.
Bericht Research Professional News

Europese Investeringsbank heeft geld voor onderzoeksprojecten pandemie

De Europese Investeringsbank (EIB) zegt in contact te staan met alle potentiële vaccinproducenten in Europa over de financiering van hun r&d en klinische proeven. De meeste bedrijven zouden geïnteresseerd zijn in leningen van 15 tot 25 miljoen euro, aldus de bank.
Bericht Research Professional News

Clusters als motor van de Europese economie

Het European Observatory for Clusters and Industrial Change (EOCIC) heeft de 2020-editie gepubliceerd van het European Panorama of Clusters and Industrial Change. Het rapport geeft een overzicht van hoe clusters bijdragen aan het concurrentievermogen van de Europese economie. Het analyseert de sterkte van clusters in 51 exporterende industriesectoren in Europa en identificeert 2.950 regionale industriële clusters. Het EOCIC heeft ook een publicatie uitgebracht over het monitoren en evalueren van clusterbeleid. De Europese Commissie meldt dat het de industriële clusters in Europa zich een week geleden hebben verenigd in de strijd tegen het coronavirus. Daartoe hebben ze het Covid-19 Industrial Clusters Response Portal opgezet. Een artikel van het European Cluster Collaboration Platform vertelt daar meer over.
Nieuwsbericht European Cluster Collaboration Platform
European Panorama of Clusters and Industrial Change 2020 – EOCIC (pdf)
Smart guide to cluster policy monitoring and evaluation – EOCIC (pdf)
Nieuwsbericht EC
Covid-19 Industrial Clusters Response Portal
Artikel European Cluster Collaboration Platform
 

Standpunt: “Het is tijd om het wereldwijde COVID-19-onderzoek te coördineren”

Het grootste probleem bij het vinden van een geneesmiddel tegen of vaccin voor COVID-19 is niet het geld. Het is een gebrek aan coördinatie, zegt Helga Nowotny (professor emerita ETH Zurich en voormalig president ERC) in een artikel van Science|Business. Er wordt volgens haar te weinig gecommuniceerd over wie wat doet, welke resultaten dit oplevert en welke gevolgen dit moet hebben. Een concrete oplossing voor de coördinatie geeft ze niet.
Artikel Science|Business

Big Tech zou wel eens sterker dan ooit uit de coronacrisis kunnen komen

Het COVID-19 virus legt grote delen van de economie plat. Maar de grote technologiebedrijven, zoals Amazon, Google (Alphabet), Microsoft en zelfs Apple met zijn supply chains vanuit China, floreren. Een artikel van The New York Times schetst de ontwikkeling en stelt vast dat de veranderingen die nu optreden wel eens definitief zouden kunnen worden. Het roept de vraag op of overheden harder moeten optreden tegen te grote machtsconcentratie op markten. Eind februari sprak VOX-CEPR daar nog over met professor Tomaso Duso (TU Berlijn).
Artikel The New York Times
Podcast VOX-CEPR

Coronacrisis kan stimulans zijn voor ‘telehealth’

Terwijl videobellen en videoconferencing de gewoonste zaak van de wereld wordt in deze tijd van crisis, gaan we nog steeds fysiek naar de dokter bij problemen. Het moment is gekomen om veel meer gebruik te gaan maken van ‘telehealth’, stelt een artikel van Strategy+Business. Dat geldt voor de VS, waarvoor het artikel is geschreven, maar ook in andere landen zouden doktersbezoeken per video kostenbesparingen kunnen opleveren.
Artikel Strategy+Business

Hoe COVID-19 de industriële productie zal transformeren

Nu de coronacrisis supply chains verstoort, denken veel bedrijven na over de verplaatsing van (delen van) hun productie uit Azië naar het westen. Robots maken deze “industriële renaissance in de geavanceerde economieën” mogelijk, schetst een artikel van Project Syndicate. Die zal bij ons echter weinig banen opleveren en in ontwikkelingslanden leiden tot veel werkloosheid, aldus het artikel. Een artikel van Issues gaat dieper in op de situatie in de VS en de gevolgen die de transitie daar op bedrijven en werkenden zal hebben.
Artikel Project Syndicate
Artikel Issues

Twee verschillende visies op de toekomst van AI

Sinds de jaren vijftig heeft de wereld van kunstmatige intelligentie (AI) herhaaldelijk te veel beloofd en te weinig geleverd. De afgelopen jaren zijn, dankzij diepgaand onderzoek, ongelooflijke sprongen gemaakt, maar nog steeds heeft AI met fundamentele vraagstukken te maken, zoals kwetsbaarheid en vooringenomenheid (‘bias’). MIT Technology Review bracht twee prominente figuren uit de AI-wereld op het virtuele podium, om te debatteren over de manier waarop het veld deze problemen zou kunnen overwinnen. Dat leverde twee tegenstrijdige meningen op.
Artikel MIT Technology Review

Kleinschaliger oplossingen nodig om snel vooruitgang te boeken met klimaatdoelen

Een internationaal onderzoek onder leiding van het International Institute for Applied Systems Analysis (IIASA) in Oostenrijk laat zien dat grote nieuwe infrastructuur die miljarden kost niet de beste manier is om het klimaatprobleem aan te pakken. Overheden, bedrijven, investeerders en burgers zouden in plaats daarvan prioriteit moeten geven aan kleinschaliger innovaties die sneller worden geïmplementeerd. Financiering, beleid en stimulansen zouden daarop moeten worden gericht.
Nieuwsbericht IIASA
Wetenschappelijk artikel Science (pdf)

Een korte verkenning van de wereld van nanotechnologie

Wat hebben we aan nanotechnologie? Waarom is het nuttig om op een schaal van 10-100 nanometer te werken. Een artikel van The Startup zet op een rij wat nanotechnologie de maatschappij te bieden heeft.
Artikel The Startup

Canada: Aanzet voor een “inclusieve” innovatiemonitor

“Een innovatieagenda die maatschappelijke gelijkheid en inclusie verwaarloost, is zowel onrechtvaardig als onverstandig.” Vanuit deze gedachte hebben het Brookfield Institute en het Innovation Policy Lab uit Canada een discussiestuk geschreven over een nieuwe manier om innovatie te monitoren. Daarvoor geven ze ook een concrete aanzet. Deze “eerste Canadese inclusieve innovatiemonitor” zou kunnen helpen om een beter begrip van innovatie en inclusieve groei te genereren.
Introductie
Publicatie (pdf)

VS: Hoe kan tekort aan medicijnen voor behandeling COVID-19 worden aangepakt?

In de VS is sprake van een groot gebrek aan medicijnen voor de behandeling van COVID-19 patiënten. Een artikel van enkele Amerikaanse universitaire onderzoekers op het weblog Written Description beschrijft hoe de overheid dit probleem zou moeten aanpakken. Veranderingen in het octrooistelsel zijn daarbij niet aan de orde, aldus de wetenschappers. “Het is belangrijk om op te merken wat het probleem níét is: octrooien.”
Artikel Written Description

In verband met Pasen verschijnt de volgende AWTI e-mail alert over twee weken.